2.3 Pijlmarkeringen

Bij op korte afstand van elkaar gelegen kruispunten waar het niet geoorloofd is op het eerste kruispunt naar links of naar rechts af te slaan, maar waarbij het wel gewenst is het op het tweede kruispunt afslaande verkeer te laten voorsorteren, wordt voor het eerste kruispunt de pijl met hamerkopsymbool aangebracht.

Bij ter weerszijden van een brug, viaduct of tunnel gelegen afzonderlijke kruispunten kan het uit het oogpunt van verkeersafwikkeling gewenst zijn het afslaande verkeer al voor de brug of het viaduct of de tunnel afzonderlijk te laten voorsorteren. In dat geval kan de pijl voor het na de brug/viaduct/tunnel afslaande verkeer worden uitgebreid met een brug- of tunnelsymbool.

Wanneer op beide kruispunten dezelfde afslaande beweging mogelijk is, kan aan de afbuigende pijl een brug- of tunnelsymbool worden toegevoegd.

Als op geregelde kruispunten met middengeleiders of -bermen een verkeersafwikkeling wordt voorgeschreven waarbij de links afslaande verkeersstromen op de hoofdrijbaan voor elkaar langs draaien, is het zinvol na te gaan of dit met een markering moet worden aangegeven. Vaak is het uit de vormgeving van het kruispunt al af te leiden dat verkeer voor elkaar langs moet rijden. Als scheidingsmarkering wordt toegepast, dan bestaat de markering uit een deelstreep en kan aangevuld worden met gewone rechtuitpijlen voorzien van een gebogen schacht. De kromming is afhankelijk van de situatie ter plaatse.

Bij het terugbrengen van het aantal rijstroken op wegen met gescheiden rijbanen wordt de beëindiging van de linkerrijstrook aangegeven door een markering in de vorm van verdrijfstrepen. Het samenstel van (minimaal twee) verdrijfstrepen vormt het verdrijvingsvlak. Omdat over deze afstreping niet mag worden gereden, is een vooraanduiding nodig. Deze vooraanduiding bestaat uit een aantal verdrijfpijlen met een steeds kleiner wordende onderlinge afstand. Zie verder paragraaf 2.4.1.
Verdrijfpijlen worden niet toegepast in de middenas om aan te geven dat het inhalen moet worden beëindigd bij bijvoorbeeld nadering van een kruispunt, rotonde of middengeleider. Zie daarvoor figuur 2.1.

Bij op korte afstand van elkaar gelegen afzonderlijke kruispunten waar op beide kruispunten dezelfde afslaande beweging mogelijk is, kan het uit het oogpunt van verkeersafwikkeling gewenst zijn het op het tweede kruispunt afslaande verkeer reeds voor het eerste kruispunt te laten voorsorteren in een rijstrook die tevens bestemd is voor verkeer dat op het eerste kruispunt afslaat. Dubbele afbuigende pijlen moeten dan worden toegepast. Deze pijlen hebben in verband met de zichtbaarheid een lengte van 7,50 meter. Deze lengte wordt ook bij de naastliggende pijlen toegepast. De pijlen bij stopstrepen staan in geval van één of meer dubbele afbuigende pijlen altijd op 7,5 metervanaf de stopstreep, dus ook binnen de bebouwde kom. Overige pijlen, bijvoorbeeld stroomafwaarts geplaatst, krijgen de standaardlengtes die passen bij de toegestane maximumsnelheid. De afstand tot de stopstreep is dan ook conform de standaard maatvoering.

In de opstelstrook wordt een pijl aangebracht waarmee de richting wordt aangegeven die het verkeer op het kruispunt moet volgen. In de regel is dat één richting. Toch bestaan er hierop enkele uitzonderingen (zie ook de figuren 2.5, 2.6 en 2.7).

Op T-kruispunten of op volledige kruispunten waar bijvoorbeeld de tegenoverliggende straat niet mag worden ingereden, kan de tweerichtingenpijl worden toegepast. Bij de situatie waarin twee opstelstroken aanwezig zijn, waarvan er één uitsluitend bestemd is voor links afslaand of rechts afslaand verkeer en de andere zowel voor het rechtdoorgaande verkeer als voor het verkeer in beide afslaande richtingen, wordt de drierichtingpijl toegepast.

De twee- en drierichtingpijl wordt niet toegepast als er één opstelstrook aanwezig is.

Een bijzondere situatie doet zich voor als bij een (samengesteld) kruispunt de toeleidende takken van een doorgaande weg (of route) niet geheel in elkaars verlengde liggen en het ‘rechtdoorgaande’ verkeer eerst linksaf en op zeer korte afstand daarna weer rechtsaf moet slaan of omgekeerd (bajonetverkeer). Uit het oogpunt van verkeersafwikkeling kan het gewenst zijn het afslaande en het ‘rechtdoorgaande’ verkeer afzonderlijk te laten voorsorteren. Voor het ‘rechtdoorgaande’ verkeer komt dan een bijzondere pijlvorm in aanmerking. Deze markering mag alleen worden toegepast wanneer de afstand tussen de deelkruispunten 75 meter of minder bedraagt.

Als op een kruispunt voor een van de afslaande bewegingen twee verschillende wegen mogelijk zijn, kan het gewenst zijn beide afslaande bewegingen afzonderlijk te laten voorsorteren. Hierbij wordt dan voor de aanduiding van de scherp afslaande beweging een pijl in de vorm van een vishaak gebruikt.
Incidenteel wordt de vishaakpijl ook gebruikt in situaties waar een keermogelijkheid in de middenberm is gecreëerd; op het eerstvolgende kruispunt geldt dan een keerverbod.

Rotondepijlen worden toegepast bij turborotondes en kunnen toegepast worden bij enkelstrooksrotondes met een bypass. Een wezenlijk kenmerk van een turborotonde is dat de weggebruiker voor hij de rotonde oprijdt, de juiste rijstrook kiest om zijn route te vervolgen. Behalve bewegwijzering, is de pijlmarkering hiervoor essentieel.

Pijlmarkeringen worden aangebracht op de toeritten. Het is niet gewenst om op de turborotonde zelf nog pijlen aan te brengen (zie paragraaf 7.8.2) in verband met slipgevaar voor motorrijders bij nat wegdek en natte markering bij het doorrijden van de bochten op de turborotonde.

De lengteprojectie van de pijlen is gebaseerd op 50 km/h. De pijlen worden zowel binnen als buiten de bebouwde kom toegepast omdat de snelheid op circa 100 meter voor de rotonde in beide situaties ongeveer gelijk is. De pijlen worden over de gehele lengte van de opstelstroken voor de verhoogde scheidingsbanden herhaald, met minimaal vier pijlen achter elkaar. De minimumafstand tussen de pijlpunten is 15 meter.
Verkeer op de bypass hoeft geen voorrang te verlenen aan voertuigen op de rotonde. Daarom worden op een bypass geen rotondepijlen toegepast, maar ‘normale’ pijlen [11].

Indien een turborotonde meer dan vier takken heeft, dan kan de pijlconfiguratie daarop worden aangepast door deze bijvoorbeeld te combineren met een vishaakpijl (figuur 2.16). De toe te passen hoeken voor alle rotondepijlen dienen op de lokale situatie afgestemd te worden.

Anti-spookrijpijlen worden gebruikt om een spookrijder op een afrit duidelijk te maken dat hij in de verkeerde rijrichting rijdt. Deze pijl wijst in de juiste rijrichting: de spookrijder rijdt tegen de richting van de pijl in. Voor de ‘normale’ weggebruiker heeft de pijl geen toegevoegde waarde. De anti-spookrijpijl wordt toegepast op wegvakken met een horizontale boogstraal groter dan 75 meter. Om verwarring met voorsorteerpijlen te voorkomen, worden deze pijlen niet toegepast binnen 50 meter tot de aansluitende weg (zie ook paragaaf 6.5). De anti-spookrijpijl wordt toegepast in combinatie met bebording, zie paragraaf 2.5 in deel II ‘Bebakening’.