Beheer en onderhoud

Wegbeheer is het systematisch plannen, budgetteren, voorbereiden en uitvoeren van activiteiten die erop gericht zijn de weg/verbinding haar bestaande functie te laten vervullen. Voor goed wegbeheer is het van belang een beeld te hebben van het huidige kwaliteitsniveau van het wegennet en de ontwikkeling daarvan op de (middel)lange termijn. De vereiste onderhoudsmaatregelen kunnen dan worden voorbereid en de vereiste middelen kunnen op tijd worden gereserveerd. Het op tijd uitvoeren van onderhoudsmaatregelen en het reserveren van geld hiervoor is belangrijk omdat uitstel van maatregelen kan leiden tot kapitaalverlies, met name bij asfaltwegen. Bovendien is er gedurende een bepaalde tijd sprake van een situatie waarin een weg of wegverbinding zo slecht is dat het de verkeersveiligheid negatief beïnvloedt. In de CROW-richtlijn 96b wordt uitvoerig ingegaan op beheer en onderhoud.

Wegbeheer kan alleen goed worden uitgevoerd als er goede communicatie met de weggebruikers plaatsvindt. In deze algemene omschrijving van het begrip wegbeheer zijn drie elementen van essentieel belang:

Handhaven van de bestaande functie. Dit betekent dat activiteiten zoals wegverbreding en dergelijke niet tot de beheertaak behoren, maar investeringen zijn in de zin van uitbreiding, aanleg en reconstructie ofwel als functieverandering.
Systematische aanpak van activiteiten. Budgetteren, plannen en dergelijke zijn nodig voor een effectieve en efficiënte besteding van de (beperkte) beschikbare middelen.
Communicatie met de weggebruiker. Dit is enerzijds nodig om het gewenste kwaliteitsniveau vast te stellen en draagvlak voor de onderhoudswerkzaamheden te verkrijgen. Anderzijds voorkomt het veel ergernis en economische schade als gevolg van de verminderende doorstroming van het verkeer.

Verschil beheer - onderhoud
Beheer wordt vaak verward met het onderhoud. Onderhoud is echter de uitvoering in bouwkundige of verkeerstechnische zin van activiteiten, die erop gericht zijn de functie van de weg in stand te houden.
Onderhoud als zodanig is één van de activiteiten die onder het beheer vallen en wordt derhalve ook wel eens omschreven als beheer in engere zin.

In deze paragraaf wordt niet nader ingegaan op de diverse systemen die voor een rationeel wegbeheer zijn ontwikkeld en beproefd. Wel is het zinvol te attenderen op de mogelijkheden om bij het ontwerp van wegen rekening te houden met toekomstig onderhoud. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar:

economische aspecten: ontwerpaspecten met betrekking tot de minimalisering van de (onderhouds)kosten;
uitvoeringsaspecten: ontwerpaspecten rekening houdend met uitvoering van werken;
aansprakelijkheidsaspecten: ontwerpaspecten waarin afwegingen worden gemaakt die mogelijke gevolgen hebben voor de aansprakelijkheid.

Deze aspecten zijn niet los van elkaar te zien. Waar de onderhoudskosten geminimaliseerd worden door toepassing van bijvoorbeeld een smallere verharding of het weglaten van bermbeveiligingsconstructies, wordt het risico voor de weggebruiker (aansprakelijkheid) of wegwerker (uitvoering) op een ernstig ongeluk vergroot. Indien er vervolgens een veilige werksituatie voor de wegwerker moet worden gemaakt, kan dat onaanvaardbare vertragingen voor het verkeer veroorzaken. Het streven zal dus moeten zijn om een zodanige weg te ontwerpen dat de onderhoudsbehoefte minimaal is, de levensduurkosten van deze weg geminimaliseerd zijn en dat de hinder van het niet volledig uit te sluiten onderhoud wordt geminimaliseerd. Dit alles binnen de kaders die gesteld worden door milieu-, veiligheid- en arbo-eisen. In de verschillende fasen van het ontwerp- en totstandkomingsproces van een wegverbinding komen aspecten naar voren die de onderhoudsbehoefte en hiermee gemoeide kosten beïnvloeden. De voornaamste zijn:

Planvorming. Onder meer de wijze waarop de wegverbinding in het landschap is ingepast, heeft invloed op toekomstige onderhoudsplannen. Bij ophogingen en ingravingen bestaan er bijvoorbeeld minder mogelijkheden om tijdelijke omleggingen of verbredingen aan te leggen. Indien de uitvoeringstijd en de kostenraming in de planvormingsfase onvoldoende zijn afgestemd op het zettingsgedrag van de ondergrond, kan dat in de toekomst leiden tot onvlakheid door de restzettingen en daardoor hogere onderhoudskosten.
Ontwerp. In het ontwerp kunnen voorzieningen worden opgenomen die toekomstig beheer en onderhoud vereenvoudigen, zoals doorsteken, signalering en andere voorzieningen. Bij wegen van een lagere categorie zullen beheeraspecten bij het ontwerp een kleinere rol spelen doordat er eerder een alternatieve route kan worden aangeboden met een vergelijkbaar serviceniveau. Om te bepalen welke maatregel noodzakelijk is, is in CROW-publicatie 96b een procedure-schema opgenomen. Tot de mogelijke maatregelen behoren afzettingen of (gedeeltelijke) omleidingen. Hiermee kan bij het ontwerp rekening worden gehouden. Met name bij regionale stroomwegen kan bij het ontwerp rekening worden gehouden met onderhoudswerkzaamheden.
Realisatie. Indien kwaliteitsbeheersing tijdens de uitvoering onvoldoende aandacht krijgt, kan dit in de onderhoudsfase tot hogere kosten leiden. Ook de keuze voor bepaalde uitvoeringsmethoden en materialen kunnen effect hebben op de onderhoudskosten.

Interesse?

Beheer en onderhoud