Werken met varianten

BPKV-criteria bieden meestal ruimte om een maatwerkoplossing aan te bieden. Die ruimte wordt echter begrensd door de contractdocumenten die bij aanbesteding zijn aangeleverd. Door varianten toe te staan, kunnen oplossingen worden aangeboden die, aanvullend op de BPKV-criteria, op een andere wijze aan de gevraagde prestatie voldoen.

wezenlijke wijziging betrof van hetgeen was voorgeschreven en waarbij de kwaliteit tenminste gelijkwaardig was aan hetgeen was voorgeschreven. In de woorden van de Europese rechter (in 2003, C-421/01) gaat het bij een variant om een voorstel dat de in de aanbesteding genoemde prestatie gedeeltelijk vervangt en daarbij voldoet aan de vastgestelde minimumeisen. Wie een variant aanbiedt, stelt dus voor af te wijken van de in de aanbesteding genoemde prestatie.Hoewel het begrip ‘Variant’ voorkomt in zowel de Europese als de nationale aanbestedingsregels, is een definitie nergens gegeven. In het oude UAR 2001, toen er nog gesproken werd over een ‘alternatieve aanbieding’, ging het om een aanbieding die een

De uitwerking voor varianten in de Aanbestedingswet (art. 83) en het ARW (par. 2.28) is als volgt:

Voor een uitwerking van het toepassingsbereik van varianten wordt verwezen naar bijlage 1 en een protocol voor het toestaan van varianten is bijgevoegd in bijlage 2.

Het is aan te bevelen om aan de aanbestedingsdocumenten een korte (1 à 2 A4) samenvatting toe te voegen, waarin de aanbestedende dienst in niet-juridische taal aangeeft welke doelstellingen hij met het project wenst te bereiken. Wat is de reden om juist nu met deze opgave aan de slag te gaan? Welke keuzes zijn expliciet al gemaakt om zaken wel of juist niet in het bestek of de vraagspecificatie op te nemen en welke gedachte zit daarachter? En zijn er, naast de hoofddoelstellingen, nog nevendoelstellingen die belangrijk zijn, zoals bijvoorbeeld circulariteit of biodiversiteit? Deze context helpt marktpartijen niet alleen om snel een beeld te krijgen of zij tijd en energie in deze aanbesteding moeten steken, maar biedt ook de nodige context om een aanbieding te maken die zo goed mogelijk aansluit bij de doelstellingen van de aanbestedende dienst. Het helpt dus bij het invullen van gunningcriteria, maar zeker ook bij het vormgeven van een variant.

Een dergelijk doordacht contextdocument geeft invulling aan eis ii (‘Aan welke eisen moet een variant minstens voldoen?’) en legt de basis onder de gunningcriteria en geeft zo ook invulling aan eis iii. Van extra werk voorafgaand aan de aanbesteding is daardoor beperkt sprake. Daar komt bij dat het Contextdocument al – in heldere, niet-juridische terminologie – duidelijk maakt waar volgens de aanbestedende dienst ruimte zit voor varianten. Deze ruimte zal enerzijds te vinden zijn bij één of meer van de kwalitatieve gunningcriteria – dat zijn immers de onderwerpen waarop extra inzet gewaardeerd wordt en waaraan zowel de varianten als de reguliere aanbiedingen getoetst moeten worden. Anderzijds kan de ruimte ook te vinden zijn in de prijscomponent: een variant kan immers ook tot een optimalisatie leiden, waardoor de prijs lager wordt. De weging van de verschillende gunningcriteria zal uiteindelijk bepalen waar de inschrijvers hun accent leggen bij het indienen van een eventuele variant. In bijlage 6 is een voorbeeld bijgevoegd.