Stil asfalt
Sma-nl 5 (van 2005-2008 sma 0/5 genoemd, daarvoor aangeduid als sma 0/6)
Steenmastiekasfalt (sma) is een type wegdek dat veel op binnenstedelijke en provinciale wegen wordt toegepast. Gangbare graderingen zijn 0/5 (met een maximale korrelgrootte van 5,6 mm), 0/8 en 0/11. Het product sma-nl 5 uit de Wijziging Mei 2008 van de Standaard RAW Bepalingen 2005 wordt als geluidsreducerend bestempeld. Door de steengradering van 0/5 zijn de eigenschappen van de oppervlaktetextuur optimaal voor het reduceren van band/wegdekgeluid. De geluidsreductie voor dit wegdektype bedraagt circa 12 dB(A) bij 40-80 km/h. Sma in de graderingen 0/8 en 0/11 wordt niet als geluidsreducerend aangemerkt en heeft ongeveer hetzelfde geluidsniveau als dicht asfaltbeton (AC surf 11 en AC surf 16).
Steenmastiekasfalt (sma) is een type wegdek dat veel op binnenstedelijke en provinciale wegen wordt toegepast. Gangbare graderingen zijn 0/5 (met een maximale korrelgrootte van 5,6 mm), 0/8 en 0/11. Het product sma-nl 5 uit de Wijziging Mei 2008 van de Standaard RAW Bepalingen 2005 wordt als geluidsreducerend bestempeld. Door de steengradering van 0/5 zijn de eigenschappen van de oppervlaktetextuur optimaal voor het reduceren van band/wegdekgeluid. De geluidsreductie voor dit wegdektype bedraagt circa 12 dB(A) bij 40-80 km/h. Sma in de graderingen 0/8 en 0/11 wordt niet als geluidsreducerend aangemerkt en heeft ongeveer hetzelfde geluidsniveau als dicht asfaltbeton (AC surf 11 en AC surf 16).
Enkellaags zoab (pa)
Enkellaags zoab met een 0/16-gradering wordt in Nederland sinds de jaren tachtig op zeer grote schaal toegepast op autosnelwegen. In eerste instantie gebeurde dit vanwege de verhoging van het rijcomfort en de verbetering van de veiligheid door een vermindering van de hoeveelheid spat- en stuifwater. Pas later werd de geluidsreductie van zoab onderdeel van de keuzemotivatie voor dit type deklaag. Ook enkellaags zoab met een 0/11-gradering wordt wel toegepast.
De geluidsreductie van enkellaags zoab 16 en zoab 11 bedraagt circa 34 dB(A) bij 80-120 km/h. Deze reductie is voornamelijk het gevolg van de akoestische absorptie van het bandengeluid in de holle ruimte (>20%) van het asfaltmengsel. Als de holle ruimte dichtslibt met vervuiling gaat de geluidsreductie grotendeels verloren, omdat de grove oppervlaktextuur niet stiller is dan het referentiewegdek. Bij verkeerssnelheden boven circa 70 km/h wordt dichtslibben voorkomen door de pompende werking van de banden van het verkeer. Bij lagere snelheden is regelmatige reiniging noodzakelijk om dichtslibben te voorkomen.
Enkellaags zoab met een 0/16-gradering wordt in Nederland sinds de jaren tachtig op zeer grote schaal toegepast op autosnelwegen. In eerste instantie gebeurde dit vanwege de verhoging van het rijcomfort en de verbetering van de veiligheid door een vermindering van de hoeveelheid spat- en stuifwater. Pas later werd de geluidsreductie van zoab onderdeel van de keuzemotivatie voor dit type deklaag. Ook enkellaags zoab met een 0/11-gradering wordt wel toegepast.
De geluidsreductie van enkellaags zoab 16 en zoab 11 bedraagt circa 34 dB(A) bij 80-120 km/h. Deze reductie is voornamelijk het gevolg van de akoestische absorptie van het bandengeluid in de holle ruimte (>20%) van het asfaltmengsel. Als de holle ruimte dichtslibt met vervuiling gaat de geluidsreductie grotendeels verloren, omdat de grove oppervlaktextuur niet stiller is dan het referentiewegdek. Bij verkeerssnelheden boven circa 70 km/h wordt dichtslibben voorkomen door de pompende werking van de banden van het verkeer. Bij lagere snelheden is regelmatige reiniging noodzakelijk om dichtslibben te voorkomen.
Sinds de Wijziging Mei 2008 van de Standaard RAW Bepalingen 2005 is zoab de naam voor de ‘standaard’ mengselsamenstellingen in de Standaard RAW Bepalingen, terwijl afwijkende poreuze mengsels met pa (porous asphalt) worden aangeduid. Dit geldt ook voor het ‘zoab-plus’ met circa 1 procentpunt extra bitumen ten opzichte van zoab 16, dat Rijkswaterstaat sinds 2007 als standaard deklaagmengsel op autosnelwegen specificeert. Ook ‘zozoab 0/16’, met circa 25-30% holle ruimte en een 11/16-steenslaggradering, wordt met pa 16 aangeduid. Dit mengsel wordt soms toegepast op vluchtstroken van autosnelwegen. Door de hogere porositeit is reiniging om dichtslibben te voorkomen minder vaak nodig.
Tweelaags zoab (pa)
Tweelaags zoab is een doorontwikkeling van het enkellaags zoab, met als doel vooral een hoge geluidsreductie. Tweelaags zoab heeft een grove zoab-onderlaag en een fijne zoab-toplaag. Hierdoor combineert het wegdek geluidsabsorberende eigenschappen met goede textuurgerelateerde eigenschappen.
Tweelaags zoab is een doorontwikkeling van het enkellaags zoab, met als doel vooral een hoge geluidsreductie. Tweelaags zoab heeft een grove zoab-onderlaag en een fijne zoab-toplaag. Hierdoor combineert het wegdek geluidsabsorberende eigenschappen met goede textuurgerelateerde eigenschappen.
Net als gewoon zoab heeft tweelaags zoab een hoog percentage holle ruimte (meer dan 20%). Dit maakt het minder geschikt voor toepassingen in binnenstedelijke situaties. Het wegdek gaat onder invloed van wringend verkeer namelijk gemakkelijk rafelen. Tweelaags zoab-wegdekken worden veel toegepast op rijkswegen. De meest gebruikte variant is die met een toplaag van 25 mm met een 4/8-gradering en een 45 mm onderlaag met een 11/16-gradering. De grove onderlaag is vooral bedoeld om hemelwater af te voeren. Omdat de totale laagdikte van de poreuze laag relatief groot is, is de geluidsreducerende werking voor vrachtverkeer optimaal. De geluidsreductie van deze wegdekken bedraagt circa 5-6 dB(A) bij 80-120 km/h. Binnen Nederland bestaan ook tweelaags zoab-varianten met een nog fijnere gradering (toplaag 2/5, onderlaag 8/11). De geluidsreductie van deze wegdekken is nog 1 à 2 dB(A) hoger dan die van standaard tweelaags zoab, maar de waterdoorlatendheid en de levensduur zijn iets geringer.
Dunne geluidsreducerende deklagen (dgd)
Een dunne geluidsreducerende deklaag heeft een maximale laagdikte van 30 mm en bestaat in de meeste gevallen uit een asfaltmengsel met een 0/5-gradering. De geluidsreductie wordt bewerkstelligd door enerzijds een goede oppervlaktetextuur (vergelijkbaar met sma-nl 5) en anderzijds een zeker percentage holle ruimte (veelal tussen 12 en 25%) en een bijbehorende hoge textuurdiepte. De holle ruimte van een dunne deklaag zorgt voor de geluidsabsorberende eigenschappen en vermindert het hoorneffect. Er zijn zeer veel varianten van dunne deklagen. Veel aannemers beschikken over een of meer dunne deklaagproducten, die elk hun specifieke kenmerken hebben. De geluidsreductie van dgd bedraagt circa 3-4 dB(A) bij 40-50 km/h en circa 4-6 dB(A) bij 80-120 km/h.
Een dunne geluidsreducerende deklaag heeft een maximale laagdikte van 30 mm en bestaat in de meeste gevallen uit een asfaltmengsel met een 0/5-gradering. De geluidsreductie wordt bewerkstelligd door enerzijds een goede oppervlaktetextuur (vergelijkbaar met sma-nl 5) en anderzijds een zeker percentage holle ruimte (veelal tussen 12 en 25%) en een bijbehorende hoge textuurdiepte. De holle ruimte van een dunne deklaag zorgt voor de geluidsabsorberende eigenschappen en vermindert het hoorneffect. Er zijn zeer veel varianten van dunne deklagen. Veel aannemers beschikken over een of meer dunne deklaagproducten, die elk hun specifieke kenmerken hebben. De geluidsreductie van dgd bedraagt circa 3-4 dB(A) bij 40-50 km/h en circa 4-6 dB(A) bij 80-120 km/h.
Vanwege de grote spreiding in geluidsreductie tussen de verschillende producten worden de dgd op basis van hun geluidsreductie onderverdeeld in twee groepen, namelijk dgd ‘A’ en dgd ‘B’, waarbij ‘B’ de hoogste initiële geluidsreductie biedt [19]. (In CROW-publicatie 200 uit 2004 [9] worden type 1 en type 2 onderscheiden, echter met andere kentallen.) Alhoewel in CROW-publicatie 200 wel een verband wordt gelegd tussen de geluidsreductie en het percentage holle ruimte, blijkt de onderverdeling in dgd ‘A’ en dgd ‘B’ niet samen te hangen met de hoeveelheid holle ruimte. Deze akoestische onderverdeling komt dus ook niet overeen met de indeling in ‘dicht’ (tot circa 9% holle ruimte op basis van afmetingen), ‘semidicht’ (circa 9-14%), ‘halfopen’ (circa 15-19%) of ‘zeer open’ (20% of meer), die vaak voor dunne deklagen wordt gehanteerd (onder andere in [24]). In de praktijk blijken veel dgd in het grensgebied tussen semidicht en halfopen (circa 12-17% holle ruimte) te vallen.
Niet alle dunne asfaltdeklagen zijn te beschouwen als stille wegdekken. Er zijn ook dunne deklaagproducten die geen significante geluidsreductie geven, maar meer gericht zijn op bijvoorbeeld rijspoorvulling of reparatie/ conservering van lichte rafeling of oppervlakkige scheurvorming.
De meeste dgd-producten worden sinds de invoering van de CE-markering van asfaltspecie verhandeld als sma (stone mastic asphalt), enkele echter als pa (porous asphalt).