A 5300 Certificering

Bij een gecertificeerd product of proces wordt het ontwikkelde ontwerpproces, bouwproduct of uitvoeringsproces getoetst aan de vooraf vastgestelde kwaliteitsuitgangspunten. Hiertoe worden periodiek keuringen c.q. audits uitgevoerd door een door de Raad voor de Certificatie (RVC) erkende certificeringsinstelling.

Door middel van certificering geeft de producent aan dat het product aan vastgestelde kwaliteitseisen voldoet. Certificatie geeft de klant meer zekerheid; een garantie biedt het echter niet. Certificatie is bijzonder geschikt voor standaardproducten en -processen. De met name projectgebonden en specifieke constructies laten zich moeilijker certificeren. Een voor de bouw bekend certificatiekeurmerk is het KOMO-certificaat. De RVC publiceert periodiek een lijst van erkende instituten die gerechtigd zijn certificaten af te geven.

Er zijn momenteel circa 3000 bouwproducten die onder een certificaat kunnen worden geleverd. Een overzicht hiervan is opgenomen in de 'Kwaliteitsverklaringengids' van de Stichting Bouw Kwaliteit, SBK. Een bijzondere vorm van certificering is het certificeren van het kwaliteitssysteem op basis van bijvoorbeeld NEN-EN-ISO 9001.

Aan bouwproducten of bouwprocessen waarvoor certificatie is verkregen, ligt een zogenaamde beoordelingsrichtlijn (BRL) ten grondslag. Een beoordelings richtlijn is een document waarin alle eisen zijn opgenomen die door de certificeringsinstelling worden gehanteerd als grondslag voor de afgifte en instandhouding van het certificaat. De producenten, de afnemers en de certificeringsinstelling stellen deze richtlijn gezamenlijk op. De prestatieeisen in deze BRL's zijn grotendeels afgestemd op het Bouwbesluit, alsmede het traditionele vakmanschap en de praktische ervaringen van ontwerpers en uitvoerders.

Een belangrijk onderdeel van een BRL is het IKB-schema. In dit schema is de interne kwaliteitsbewaking (keuringen, registraties, enzovoort) omschreven. Aan de hand hiervan worden de keuringsresultaten vastgelegd en kan later de bereikte kwaliteit worden aangetoond. Voor een voorbeeld van een dergelijk IKB-schema wordt verwezen naar A 4270 onder het kopje 'Tijdens fabricageproces'.

Het is zinvol in bestekken de desbetreffende BRL's op te nemen. Het spreekt voor zich dat de inhoud van de BRL's ook op de bouwplaats bij de uitvoering en het toezicht bekend moet zijn. Overwogen moet worden om een gecertificeerd bedrijf in te schakelen.

De certificering van betonnen funderingselementen en -constructies wordt onder andere geregeld door de certificeringsinstelling KIWA te Rijswijk. Dit instituut geeft ook de kwaliteitsverklaring op basis van de bijbehorende BRL af.

Er zijn in de bouw verschillende soorten certificaten beschikbaar onder de verzamelnaam 'kwaliteitsverklaringen'. Voor de funderingstechniek zijn de volgende kwaliteitsverklaringen van belang.

A. Productcertificaat
Een productcertificaat is een document dat verklaart dat een product in overeenstemming is met een bepaalde technische specificatie. Deze technische specificatie is veelal vastgelegd in een normblad (NEN of NEN-EN, uitgegeven door het Nederlands Normalisatie-Instituut) of in een attest.

In tegenstelling tot een attest (zie hierna) geeft een productcertificaat geen principe-uitspraak. De certificerende instelling die het productcertificaat afgeeft, oefent bij de producent/toepasser controle uit op de productie van het bouwdeel of systeem waarop het productcertificaat betrekking heeft.

Na beoordeling van de producent en zijn systeem verklaart de certificeringsinstelling in het certificaat dat een product aan de in het betreffende certificaat genoemde eigenschappen voldoet. Deze eigenschappen, de verwerkingsvoorschriften en de controlemaatregelen zijn omschreven in een BRL.

Voor funderingswerken zijn onder meer volgende productcertificaten beschikbaar:

B. Attest
Een attest is een document waarin verklaard wordt dat met het product waarop dat attest betrekking heeft een onderdeel van een bouwwerk vervaardigd kan worden, welk bouwwerk alsdan bepaalde, in dat attest aangegeven prestaties zal leveren.

Omdat een attest iets zegt over de prestaties van een onderdeel van een bouwwerk, sluit het aan op bouwvoorschriften die geformuleerd zijn in prestatie-eisen. Een attest kan zijn afgegeven voor een product, maar ook voor een systeem, zoals een buitengevel-isolatiesysteem. Een attest kan ook worden afgegeven voor een totaal bouwsysteem.

Een attest doet een principe-uitspraak over de geschiktheid van het desbetreffende product, bouwdeel of systeem. Het attest doet geen uitspraak over de kwaliteit van dat bouwdeel of systeem dat door een producent wordt geleverd. Voorts doet het geen uitspraak over de kwaliteit van de verwerking van dat bouwdeel of systeem. Deze principe-uitspraken worden wel gedaan in productcertificaten en procescertificaten.

Een attest bevat drie elementen, te weten:

C. Attest-met-productcertificaat
Een attest-met-productcertificaat is een document dat bestaat uit een attest en een productcertificaat.

D. Procescertificaat
Bij een procescertificaat worden de werkzaamheden in de fabriek of op de bouwplaats gecertificeerd. In het certificaat verklaart de certificeringsinstelling na beoordeling van het kwaliteitssysteem en controle op de fabriek en/of bouwplaats dat de verwerkingsmethode voldoet aan de bijbehorende BRL.

Voor funderingswerken zijn de volgende procescertificaten beschikbaar:

E. Kwaliteitssysteemcertificaat
Bij een kwaliteitssysteemcertificaat worden alle bedrijfsprocessen van directiebeleid tot de klachtenafhandeling door de certificeringsinstelling getoetst op het beheerst verlopen van het kwaliteitssysteem volgens bijvoorbeeld NEN-EN-ISO 9000-serie, op basis van de afspraken in de BRL.

Op vele fronten in het Nederlandse bedrijfsleven wordt het verkrijgen van het NEN/ISO-kwaliteitssysteemcertificaat nagestreefd. In 1994 hebben reeds circa 2900 bedrijven dit certificaat verworven. De Stichting Kwaliteitsdienst KDI te Rotterdam geeft jaarlijks een lijst uit van deze door de RVC erkende bedrijven.

In de bouw zijn de verschillende branchegroepen actief in de ontwikkeling van de kwaliteitszorg op basis van de NEN-EN-ISO-normen. Inmiddels is reeds een aantal bedrijven (ontwerpers, aannemers en leveranciers) gecertificeerd.

Zoals vermeld dient de leverancier van een gecertificeerd product of proces zich te houden aan de uitgangspunten van de betreffende beoordelingsrichtlijn. Anno 1994 zijn onder meer de onderstaande beoordelingsrichtlijnen (BRL's) voor funderingswerken beschikbaar. Voor een volledig en actueel overzicht wordt verwezen naar de 'Kwaliteitsverklaringengids' van de Stichting Bouw Kwaliteit, SBK.