2.2 Bepalen van de funderingshersteleenheid

Wanneer uit een funderingsonderzoek is gebleken dat een of meerdere panden een funderingsprobleem hebben, zal in een groot aantal gevallen funderingsherstel plaatsvinden. In deze pararaaf wordt ingegaan op de technische aspecten die een rol spelen bij het bepalen van de bouweenheid voor funderingsherstel, hierna te noemen de funderingshersteleenheid. Tot deze eenheid behoren alle panden (partijen) die te maken hebben met funderingsherstel en de directe gevolgen daarvan.

Bij het bepalen van de funderingshersteleenheid is het van belang de oorzaak van het funderingsprobleem te kennen. Uit een goed uitgevoerd funderingsonderzoek moet blijken wat de oorzaak van het funderingsprobleem is en kan een principeoplossing worden aangegeven. Een ander belangrijk aspect bij funderingsherstel is het belendend pand, dat (nog) geen funderingsprobleem heeft. In bijna alle gevallen van panden in een bouwkundige eenheid zullen de belendingen bij het funderingsherstel worden betrokken, zie ook de juridische voorwaarden in 3.5.

Bij het bepalen van de funderingshersteleenheid zullen worden beschouwd (zie de voorbeelden in bijlage D):

De sociale, maatschappelijke en financiële aspecten bij funderingsherstel komen in hoofdstuk 3 aan de orde.

De in Nederland vaak voorkomende funderingsproblemen bij panden op houten funderingspalen betreffen voornamelijk aantasting van het hout en onvoldoende draagkracht. In speciale gevallen kan het gaan om aantasting van het hout van relatief korte palen, zoals kleefpalen en/of slieten. Als deze palen niet reiken tot in de vaste zandlaag is sprake van een fundering op staal. Bij houten palen met betonoplangers en betonpalen komen in Nederland nog maar weinig funderingsproblemen voor. Bij op staal gefundeerde panden is de oorzaak voornamelijk het ongelijkmatig zakken van de ondergrond of aantasting van het roosterhout.

Uit het overzicht van tabel 2-1 valt af te leiden dat de funderingsproblemen in hoofdzaak worden veroorzaakt door aantasting van het funderingshout en zakking van de ondergrond. Het bepalen van de funderingshersteleenheid richt zich vooral op deze twee hoofdgroepen waarbij scheefstand of zakking bepalend is.

Voorafgaand aan het bepalen van de funderingshersteleenheid moeten de omvang en het soort funderingsprobleem worden beschouwd. In geval van een vrijstaand pand of een bouwkundige eenheid met funderingsproblemen is de omvang duidelijk. Als slechts een aantal panden in een bouwkundige eenheid een funderingsprobleem hebben, is de beschouwing veel complexer.

Uit het funderingsonderzoek valt af te leiden wat de oorzaak van het funderingsprobleem is. In tabel 2-2 is een aantal combinaties uit de praktijk weergegeven waarbij funderingsproblemen zich kunnen voordoen. Opgemerkt wordt dat niet altijd de omvang van het funderingsonderzoek voldoende is. In die gevallen zal zo nodig aanvullend funderingsonderzoek uitgevoerd moeten worden.

Uit tabel 2-2 blijkt dat in de meeste gevallen funderingsherstel aan een pand gevolgen heeft voor de belendingen. In het algemeen geldt dat belendingen geen hinder mogen ondervinden van het funderingsherstel van de probleempanden. Een belendend pand, waar geen funderingsherstel is uitgevoerd en dat mogelijk nog wel zakking ondergaat, zal zich gaan gedragen als een “scharnierpand”. In bijlage D wordt hierop nader ingegaan.

Wat betreft het schadebeeld wordt onderscheid gemaakt in:

Functionele schade betreft veelal de schade die kenmerkend is voor funderingsproblemen. Binnen het kader van dit handboek zal de aandacht zich voornamelijk richten op de functionele schade en in mindere mate op de constructieve schade. In het geval van constructieve schade zal al eerder duidelijk zijn dat hiervoor funderingsherstel nodig is.

Voor nieuwbouw zijn in de toelichtende tekst van de geotechnische norm NEN 9997-1 de volgende criteria gegeven (zie ook figuur 2-2):

Voor bestaande bouw, waar al deformaties hebben plaatsgevonden, is minder bijkomende vervorming toelaatbaar. De grenzen hiervoor liggen niet vast in de normen. De aanbevolen grenswaarden voor hoekverdraaiing van metselwerk zijn in tabel 2-3 gegeven.

Voor het bepalen van de toelaatbare hoekverdraaiing na funderingsherstel wordt geadviseerd bij woonblokken de grenswaarden behorende bij relatieve hoekverdraaiing aan te houden. Voor monumentale panden wordt geadviseerd de vervormingen in hun geheel te beschouwen waarbij de bewezen rotaties, zonder dat scheurvorming is opgetreden, als uitgangspunt worden gekozen met als maatstaf de grenswaarden uit tabel 2-3. In de praktijk blijkt bij oude monumentale panden vanwege de toegepaste kalkhoudende mortel een grotere hoekverdraaiing toelaatbaar zonder dat scheurvorming optreedt. In dergelijke gevallen bewijst het metselwerk een grotere hoekverdraaiingscapaciteit (ductiliteit) te bezitten dan het tegenwoordige minder kalkhoudende mortelcement.

Handhavingstermijn
De gestelde grenswaarden in tabel 2-3 gelden voor een vooraf opgegeven referentieperiode die volgt uit het Bouwbesluit 2012.