Algemeen
Verticale drainages worden bij grondconstructies hoofdzakelijk gebruikt voor zowel het versnellen van het zettingsproces als het verhogen van de stabiliteit. In het verleden werden daarvoor zanddrains toegepast, maar in de jaren zeventig verscheen een groot aantal typen geprefabriceerde kunststofdrains op de markt. Deze werden aangeprezen, als zouden ze even goed als of zelfs beter functioneren dan zanddrains. Jarenlange ervaring in Nederland met de uitvoering van zanddrains, met op de achtergrond een aantal theoretische beschouwingen, hebben geleid tot een reeks praktijkregels voor het dimensioneren van het drainageontwerp met zanddrains en voorde uitvoering daarvan.
De introductie van de geprefabriceerde kunststofdrains had min of meer het effect van een steen in het rimpelloze water van een vijver. De ‘verticale-drainagewereld’ werd geconfronteerd met een platte strip die ten opzichte van de zanddrain gering van afmeting was en bovendien was opgebouwd uit voor grondmechanici tamelijk onbekende materialen. Daaraan werden dan ook nog de specifieke functies als filter- en transportmedium toegeschreven. Bovendien worden deze drains evenals de geheide zanddrains geïnstalleerd volgens de grondverdringende methode. Het behoefde dan ook geen verbazing te wekken dat de vakwereld wat sceptisch aankeek tegen de werking van deze nieuwe drains. Die aanvankelijke aarzeling heeft overigens het onderzoek op het gebied van de verticale drainage sterk gestimuleerd [Kremer etal,1982; Kremer et al, 1983].
Doorgaans werd in ons land een nieuw type drain pas voor een werk toegelaten, als kon worden aangetoond dat het produkt onder vergelijkbare omstandigheden had voldaan. Op zich zelf is een dergelijke voorwaarde wel begrijpelijk, maar ze is in feite niet meer dan een ad hoc benadering. Immers, er is geen garantie dat het produkt ook onder andere omstandigheden goed zal functioneren. De introductie van de geprefabriceerde kunststofdrains had min of meer het effect van een steen in het rimpelloze water van een vijver. De ‘verticale-drainagewereld’ werd geconfronteerd met een platte strip die ten opzichte van de zanddrain gering van afmeting was en bovendien was opgebouwd uit voor grondmechanici tamelijk onbekende materialen. Daaraan werden dan ook nog de specifieke functies als filter- en transportmedium toegeschreven. Bovendien worden deze drains evenals de geheide zanddrains geïnstalleerd volgens de grondverdringende methode. Het behoefde dan ook geen verbazing te wekken dat de vakwereld wat sceptisch aankeek tegen de werking van deze nieuwe drains. Die aanvankelijke aarzeling heeft overigens het onderzoek op het gebied van de verticale drainage sterk gestimuleerd [Kremer etal,1982; Kremer et al, 1983].
In het algemeen vormt bij de verticale drainage de zorgvuldigheid van de uitvoering een belangrijke factor. Een essentiële voorwaarde is daarnaast de materiaalkwaliteit;deze moet niet alleen constant zijn, maar bovendien zijn aangepast aan specifieke grondgesteldheden en grondconstructies. Is dat niet het geval, dan kunnen sterke afwijkingen ten opzichte van de ontwerpverwachtingen optreden, hetgeen in de praktijk meermalen is gebleken. Wat in het algemeen opgaat, geldt onverkort ook voor kunststofdrains. De eis van telkens voorafgaande langdurige terreinproeven kanechter nog afgezien van de daaraan verbonden hoge kosten geen goede basis zijn voor gegarandeerde kwaliteit [de Jager et al,1977]. Daarvoor is een vaste methode van kwaliteitsbeheersing nodig die allereerst betrekking heeft op verticale-drainagesystemen en daarvan afgeleid ook op afzonderlijke draintypen.
Voor het bereiken van een goede kwaliteitsbeheersing kan gebruik worden gemaakt van:
- laboratoriumbeproeving gekoppeld aan kwaliteitscriteria ter controle van de toegepaste materialen;
- besteksbepalingen ter regeling van de uitvoering en de daarbij noodzakelijke zorgvuldigheid;
- metingen in het terrein die een relevante controle van het gehele verticale-drainagesysteem mogelijk maken.
Het stellen van kwaliteitseisen aan het produkt zelf vraagt om laboratoriumproeven die uniform en reproduceerbaar zijn en waarvan de uitkomsten in een duidelijke relatie staan tot de terreinomstandigheden. Tot dusver heeft het ontbreken van gestandaardiseerde kwaliteitseisen enerzijds en ervaringen met bepaalde drainmerken anderzijds enkele opdrachtgevende overheden ertoe gebracht drainagesystemen onder merknaam in bestekken op te nemen. Voor dergelijke werken mogen dan ook drains worden geaccepteerd die als gelijkwaardig kunnen worden beschouwd. Bij het gemis aan standaard produkt eisen is een beoordeling van gelijkwaardigheid echter moeilijk en ten minste subjectief. Daarin schuilteen potentiële bron voor conflicten tussen opdrachtgevers, leveranciers en aannemers. Dat wordt des te storender, naarmate de samenstelling van de ondergrond en de aard van de te realiseren grondconstructies het moeilijk maken eenvoudig en eenduidig te bepalen of de drainage goed functioneert. Op zich zelf kan de ontwikkeling van verticale prefabdrains een belangrijke stapvoorwaarts worden genoemd om grondpakketten snel te kunnen consolideren. Er dienen echter nog meer stappen te worden gezet. Gestandaardiseerde kwaliteitseisen zijn noodzakelijk om orde te scheppen in de bestaande ondoorzichtige situatie en daardoor tegenvallers en conflicten te voorkomen.