Zaagwijze

Stammen worden op verschillende manieren verzaagd, maar altijd zo veel mogelijk langs de lengteas van de boom. Bij ‘bastkant parallel’ zagen (niet gebruikelijk) wordt rekening gehouden met de tapsheid van een stam en zo veel mogelijk parallel aan de vezelrichting gezaagd. Bij het in platen zagen van een stam worden de buitenste delen dosse genoemd en de delen rond het hart kwartiers. De platen tussen dosse en kwartiers heten halfkwartiers. Dosse hout uit bomen met jaarringen heeft een gevlamd houtoppervlak; kwartiers hout heeft een streeptekening. Op het kwartiers vlak zijn kwasten in de lengte open gezaagd (pijpkwasten), op het dosse vlak zijn kwasten meer haaks doorgezaagd (ronde of ovale kwasten).

[ link ]

Figuur 29. Links: vlakken in gezaagde stam; rechts: effect van zagen op oriëntatie van de planken (door het hart en boven het hart: kwartiers hout; eerste twee planken onder het hart half kwartiers, daaronder dosse), Klaassen 2018

[ link ]

Figuur 30. Verschillende kwast typen/vormen (rond, ovaal, schiet- en pijpkwast).

Hart
Het hout rond het hart heeft andere eigenschappen en scheurt makkelijk richting het hart. Het hart kan op drie plaatsen in het hout zitten:

ingesloten hart of besloten hart: het hart zit in het element;
door het hart gezaagd of hart gekloofd: het hart zit (plaatselijk) in het element;
buiten het hart gezaagd: er zit geen hart in het element.

Bekantrecht hout
Door een stam te bekantrechten (de ronde kant eraf zagen/hakken), verkrijgt men lange palen. Gebeurt dit met een bijl of dissel, dan heet dit beslagen palen (zoals bij basralocus palen met een lengte tot wel 20 meter).

Rondhout
Stammen worden ontschorst, geschild en gefreesd als rondhout toegepast. Bij ontschorsing wordt alleen de bast verwijderd, bij schillen ook het cambium en bij frezen verliezen de palen hun tapsheid en krijgen ze een specifieke diameter.

[ link ]

Figuur 31. Basralocus palen behakt

Interesse?

Zaagwijze