Bomenzand
Toepassing
Funderingsmateriaal en groeimedium tegelijkertijd. Creëren van extra groeiruimte voor boom wortels onder licht belaste verhardingen (trottoirs en fietspaden). Ontwikkeld voor matige verdichting, met een indringingsweerstand van 1,5 tot 2 MPa, in combinatie met enige voedingswaarde en vochtberging. Wortelgroei is in deze laag mogelijk.
Toepassing onder parkeerplaatsen in combinatie met drukverdelende constructies.
Voordelen
Los substraat is qua vorm flexibel inzetbaar. Het biedt voldoende draagkracht aan verhardingenmet een lichte belasting. Combinatie met aanvullende ondergrondse elementen zoalsirrigatie en beluchtingssystemen is mogelijk.
Nadelen
Kans op verzakken van verhardingen. Bij verkeerde toepassing of verwerking kan de meerwaardevan bomenzand nihil zijn. De belastbaarheid is begrensd. Vooral onder parkeerplaatsenzijn vaak aanvullende maatregelen nodig. Niet geschikt voor verhardingen metzwaar verkeer. Kwaliteitscontrole bij leverantie en verwerking van het bomenzand vereisenvakkennis en ervaring.
Praktijkinformatie
Voor bomenzand zijn technische bepalingen opgenomen in de RAW. Er zijn verschillende variaties verkrijgbaar zoals eentoppig bomenzand en verschraald bomenzand.
Veel grotere gemeenten hebben eigen mengsels met eigen specificaties ontwikkeld. In beperkte mate kan bomenzandmengsel aan de technische eisen van de standplaats worden aangepast. Verwerking van bomenzand is vakwerk.
Bomenzand niet verwerken onder natte omstandigheden, omdat door versmering ondoordringbare lagen kunnen ontstaan.
Veel grotere gemeenten hebben eigen mengsels met eigen specificaties ontwikkeld. In beperkte mate kan bomenzandmengsel aan de technische eisen van de standplaats worden aangepast. Verwerking van bomenzand is vakwerk.
Bomenzand niet verwerken onder natte omstandigheden, omdat door versmering ondoordringbare lagen kunnen ontstaan.
Bij grotere projecten waar het bomenzand verspreid over meerdere werkdagen wordt aangebracht, moet het nog niet verwerkte bomenzand worden afgedekt met folie. Ook extreem droge en warme weersomstandigheden zijn ongunstig.
Sommige gemeenten hebben goede ervaringen met een verdichting tot een indringingsweerstand van maximaal 2,5 MPa, bij gebruik van eentoppig bomenzand.
Bij een lichte belasting – zoals bij fiets en loopstroken – wordt normaal gedifferentieerd bomenzand gebruikt. Bij matige belastingen – bijvoorbeeld parkeerstroken – eentoppig bomenzand.
Bij een juiste materiaalkeuze en toepassing komen verzakkingen nauwelijks voor. Geheel uitgesloten zijn verzakkingen echter niet, met name door zware machines voor straatreiniging en gladheidsbestrijding. Zolang de ‘restzakking’ gelijkmatig optreedt, blijft de schade beperkt. Na de eerste herstrating treedt nauwelijks tot geen zakking meer op. Spoorvorming is ernstiger en moet na verloop van tijd worden hersteld.
Verzakking wordt voorkomen door het bomenzand te combineren met een drukverdelende constructie. Dit is aan te bevelen voor trottoirs en fietspaden waar belasting door zwaardere motorvoertuigen wordt verwacht.
Bij bodemverbetering moet er in het algemeen op worden gelet dat bomenzand niet wordt gemengd met grond met een zuurstofloze herkomst, zoals slib of grond dat te lang in depot heeft gestaan.
Bij een lichte belasting – zoals bij fiets en loopstroken – wordt normaal gedifferentieerd bomenzand gebruikt. Bij matige belastingen – bijvoorbeeld parkeerstroken – eentoppig bomenzand.
Bij een juiste materiaalkeuze en toepassing komen verzakkingen nauwelijks voor. Geheel uitgesloten zijn verzakkingen echter niet, met name door zware machines voor straatreiniging en gladheidsbestrijding. Zolang de ‘restzakking’ gelijkmatig optreedt, blijft de schade beperkt. Na de eerste herstrating treedt nauwelijks tot geen zakking meer op. Spoorvorming is ernstiger en moet na verloop van tijd worden hersteld.
Verzakking wordt voorkomen door het bomenzand te combineren met een drukverdelende constructie. Dit is aan te bevelen voor trottoirs en fietspaden waar belasting door zwaardere motorvoertuigen wordt verwacht.
Bij bodemverbetering moet er in het algemeen op worden gelet dat bomenzand niet wordt gemengd met grond met een zuurstofloze herkomst, zoals slib of grond dat te lang in depot heeft gestaan.
Bij het verwerken van bomenzand is het Bouwstoffenbesluit van toepassing.
Toepassing in ‘wortelstraten’ en ‘wortelbuizen’
Wortelstraten zijn sleuven door het cunet van een weg, die naar een goed doorwortelbare zone – aangrenzende groenstrook of berm – leiden. Wortelstraten zijn gevuld met een door wortelbaar substraat, zoals verschraald bomenzand of eentoppig bomenzand.
Om bij belaste verhardingen ongelijke zetting van een wegfundering te voorkomen, verdient het aanbeveling om gebruik te maken van wortelbuizen. Deze zijn bij voorkeur poreus – bijvoorbeeld gresbuizen – in verband met toetreding van vocht en zuurstof. Deze buizen hebben een diameter variërend van 40 tot 60 cm. Ook is het mogelijk om boomkratten te gebruiken, gevuld met teelgrond.
Wortelstraten zijn sleuven door het cunet van een weg, die naar een goed doorwortelbare zone – aangrenzende groenstrook of berm – leiden. Wortelstraten zijn gevuld met een door wortelbaar substraat, zoals verschraald bomenzand of eentoppig bomenzand.
Om bij belaste verhardingen ongelijke zetting van een wegfundering te voorkomen, verdient het aanbeveling om gebruik te maken van wortelbuizen. Deze zijn bij voorkeur poreus – bijvoorbeeld gresbuizen – in verband met toetreding van vocht en zuurstof. Deze buizen hebben een diameter variërend van 40 tot 60 cm. Ook is het mogelijk om boomkratten te gebruiken, gevuld met teelgrond.
In verband met de bereikbaarheid van kabels en leidingen is het van belang dat de buis dieper ligt dan de kabels en leidingen, maar niet in het grondwater. In een ideale situatie wordt de buis niet doorsneden door kabels en leidingen.
RAW
Resultaatsbeschrijvingen
51.15.05 Grond verbeteren ten behoeve van de te planten bomen
Technische bepalingen
51.06.02 Bomenzand
51.01.01 Lid 01 sub h Definitie bomenzand
51.02.03 Lid 01 t/m 10 Eisen standplaats bomen in verharding
51.06.02 Lid 01 t/m 11 Bouwstoffen bomenzand
51.01.01 Lid 01 sub h Definitie bomenzand
51.02.03 Lid 01 t/m 10 Eisen standplaats bomen in verharding
51.06.02 Lid 01 t/m 11 Bouwstoffen bomenzand
Verdichting van bomenzand moet worden gecontroleerd
Voorbeeld van toepassing van bomenzand in wortelstraten