Kostencategorieën
In de SSK-2018 zijn het kostenoverzicht en de onderliggende objectramingen opgedeeld in kostencategorieën. De investeringskosten en de instandhoudingskosten zijn beiden opgedeeld in dezelfde kostencategorieën. Iedere kostencategorie is opgebouwd uit meerdere kostengroepen (zie par. 3.5)
[ link ]
In het kostenoverzicht en de objectraming(en) is de opdeling naar kostencategorieën zichtbaar. In bovenstaand kostenoverzicht zijn de verschillende kostencategorieën gemarkeerd. In dit voorbeeld zijn gemakshalve alleen de investeringskosten vermeld.
Bouwkosten
In de kostencategorie ‘bouwkosten’ worden de kosten voor de fysieke realisatie van het object opgenomen. Bouwkosten zijn vaak de kosten die zijn gemoeid met het uiteindelijke uitvoerings- en/of instandhoudingscontract, en bestaan uit een optelsom van de kosten in manuren, materieeluren, materiaalkosten, huurkosten en onderaannemerskosten. Afhankelijk van de fase van het project zijn de bouwkosten van een object opgebouwd uit gedetailleerde onderbouwingen van eenheid maal prijs, of uit globalere kostenkengetallen. De bouwkosten voor een weg omvatten bijvoorbeeld de kosten van de aanleg van de aardebaan en de wegverhardingen alsmede de vervangingen van de verhardingslagen.
In de kostencategorie ‘bouwkosten’ worden de kosten voor de fysieke realisatie van het object opgenomen. Bouwkosten zijn vaak de kosten die zijn gemoeid met het uiteindelijke uitvoerings- en/of instandhoudingscontract, en bestaan uit een optelsom van de kosten in manuren, materieeluren, materiaalkosten, huurkosten en onderaannemerskosten. Afhankelijk van de fase van het project zijn de bouwkosten van een object opgebouwd uit gedetailleerde onderbouwingen van eenheid maal prijs, of uit globalere kostenkengetallen. De bouwkosten voor een weg omvatten bijvoorbeeld de kosten van de aanleg van de aardebaan en de wegverhardingen alsmede de vervangingen van de verhardingslagen.
Engineeringskosten
De kostencategorie ‘engineeringskosten’ betreft de kosten voor het ‘denkwerk’ op het gebied van de techniek en daarmee verband houdende vakgebieden met betrekking tot organisatie, milieutechnische, juridische en economische aspecten. Tot deze post kunnen zowel de apparaatskosten van de opdrachtgever behoren (voor zover deze aan het asset worden toegerekend) als de kosten die door opdrachtnemers worden gemaakt. Dit kunnen adviesbureaus zijn, maar ook – bij geïntegreerde contracten – bouwondernemingen. Het gaat hierbij niet alleen om ontwerp en/of kwaliteitsbewaking, maar ook om bijvoorbeeld projectmanagement en onderzoeken.
De kostencategorie ‘engineeringskosten’ betreft de kosten voor het ‘denkwerk’ op het gebied van de techniek en daarmee verband houdende vakgebieden met betrekking tot organisatie, milieutechnische, juridische en economische aspecten. Tot deze post kunnen zowel de apparaatskosten van de opdrachtgever behoren (voor zover deze aan het asset worden toegerekend) als de kosten die door opdrachtnemers worden gemaakt. Dit kunnen adviesbureaus zijn, maar ook – bij geïntegreerde contracten – bouwondernemingen. Het gaat hierbij niet alleen om ontwerp en/of kwaliteitsbewaking, maar ook om bijvoorbeeld projectmanagement en onderzoeken.
Engineeringskosten kunnen zowel in de voorbereidings- als in de realisatiefase worden gemaakt. Vaak worden engineeringskosten pas geraamd als er al verkenningskosten gemaakt zijn (zie kostencategorie ‘gerealiseerde kosten’). Indien de engineeringskosten worden bepaald als toeslag over de totale bouwkosten dan dient er goed gekeken te worden of de toeslag ook dekking geeft voor gerealiseerde kosten. Indien dit niet het geval is kunnen deze worden uitgesloten of opgenomen worden in het managementoverzicht bij ‘gerealiseerde kosten’. De opdrachtgever dient deze gerealiseerde kosten dan op te geven bij de kostendeskundige die deze vervolgens kan opnemen in het managementoverzicht. Een opdrachtgever plaatst veel onderzoeken vanzelfsprekend onder engineeringskosten. Voor de opdrachtnemer kan het minder vanzelfsprekend zijn omdat denkwerk en het uitvoeren van het denkwerk voor omgevingsmanagement en conditionering als twee aparte zaken kunnen worden beschouwd. Om pragmatische redenen is het overzichtelijker om deze onderzoeken onder engineeringskosten en bouwkosten te verdelen.
Voorbeeld splitsing activiteiten voor omgevingsmanagement en conditionering naar kostencategorieën.
| Onderwerp | Engineeringskosten | Bouwkosten | Overige bijkomende kosten |
| Niet gesprongen conventionele explosieven | Bureauonderzoek en detecteren. | Ruimen. | |
| K&L | Inventariseren, proefsleuven en opstellen verleggingsplannen. | Verleggingskosten K&L derden (kan desgewenst ook onder overige bijkomende kosten worden geplaatst). | |
| Vergunningen | Inventarisatie en aanvragen | Leges, precario en heffingen. | |
| Flora en Fauna | Inventarisaties, veldonderzoek, e.d. | Tijdelijke maatregelen in het veld voor flora en fauna. | |
| Monitoring | Bureauonderzoek, opnames, bepaling risicocontouren en uitvoeren monitoringsmaatregelen objecten derden. | ||
| Geo- en milieutechnisch onderzoek. | Opgeven, uitvoeren en interpreteren benodigde onderzoeken. | Sanering grond | |
| Omgevingscommunicatie | Opstellen communicatieprotocol en uitvoering ervan. Opstellen en onderhouden website, houden van voorlichtingsavonden, drukwerk en publicaties. | Bouwborden Bezoekerscentrum. | |
| Bereikbaarheid en verkeer | Opstellen en afstemmen verkeersplan en bereikbaarheid wegen/percelen. | Verkeersmaatregelen tijdelijke omleidingen/wegen. |
In bijlage 4 zijn voorbeelden van engineeringskosten opgenomen.
Vastgoedkosten
In de kostencategorie ‘vastgoedkosten’ worden de kosten opgenomen die nodig zijn voor de verwerving en het gebruik van het terrein waarop het object wordt gerealiseerd. Het betreft hier het verwerven van het perceeleigendom of het beheersrecht hierover, inclusief de eventueel aanwezige opstallen. Dit is inclusief de kosten van het vooraf bouwrijp maken en/of de conditionering, voor zover die in de prijs van de grondoverdracht worden verrekend. Ook kosten voor de afkoop van vastgoed-inkomstenderving en vastgoed-nadeelcompensatie vallen onder de ‘vastgoedkosten’. In bijlage 5 zijn voorbeelden van vastgoedkosten opgenomen.
In de kostencategorie ‘vastgoedkosten’ worden de kosten opgenomen die nodig zijn voor de verwerving en het gebruik van het terrein waarop het object wordt gerealiseerd. Het betreft hier het verwerven van het perceeleigendom of het beheersrecht hierover, inclusief de eventueel aanwezige opstallen. Dit is inclusief de kosten van het vooraf bouwrijp maken en/of de conditionering, voor zover die in de prijs van de grondoverdracht worden verrekend. Ook kosten voor de afkoop van vastgoed-inkomstenderving en vastgoed-nadeelcompensatie vallen onder de ‘vastgoedkosten’. In bijlage 5 zijn voorbeelden van vastgoedkosten opgenomen.
Overige bijkomende kosten
De kostencategorie ‘overige bijkomende kosten’ betreft kosten die niet tot de bouwkosten, vastgoedkosten of engineeringskosten kunnen worden gerekend. Voor een overheidsinstantie zal het verleggen van kabels en leidingen bij de aanleg van een weg soms onder bouwkosten en soms onder overige bijkomende kosten vallen. Voor het drinkwaterbedrijf dat een van deze leidingen moet verleggen, zijn het echter bouwkosten. In bijlage 6 zijn voorbeelden van overige bijkomende kosten opgenomen.
De kostencategorie ‘overige bijkomende kosten’ betreft kosten die niet tot de bouwkosten, vastgoedkosten of engineeringskosten kunnen worden gerekend. Voor een overheidsinstantie zal het verleggen van kabels en leidingen bij de aanleg van een weg soms onder bouwkosten en soms onder overige bijkomende kosten vallen. Voor het drinkwaterbedrijf dat een van deze leidingen moet verleggen, zijn het echter bouwkosten. In bijlage 6 zijn voorbeelden van overige bijkomende kosten opgenomen.
Objectoverstijgende risicoreservering en verschuiving
Dit is de risicoreservering die niet aan een object is toe te wijzen maar wel onderdeel van de scope is. Deze reservering bestaat uit benoemde risico’s (met een kans x gevolg) en niet benoemde risico’s (met een toeslagpercentage over de subtotalen van de investerings- en instandhoudingskosten).
Indien ervoor wordt gekozen om alle benoemde risico’s (vanuit een risicosessie) bijeen te houden, kan worden gekozen om deze gezamenlijk onder de objectoverstijgende risicoreservering op te nemen en niet te verdelen naar de objecten. In de objectoverstijgende risicoreservering wordt tevens de verschuiving opgenomen, dit is het verschil tussen de kosten zoals die in een deterministische raming en de probabilistische raming worden berekend.
Dit is de risicoreservering die niet aan een object is toe te wijzen maar wel onderdeel van de scope is. Deze reservering bestaat uit benoemde risico’s (met een kans x gevolg) en niet benoemde risico’s (met een toeslagpercentage over de subtotalen van de investerings- en instandhoudingskosten).
Indien ervoor wordt gekozen om alle benoemde risico’s (vanuit een risicosessie) bijeen te houden, kan worden gekozen om deze gezamenlijk onder de objectoverstijgende risicoreservering op te nemen en niet te verdelen naar de objecten. In de objectoverstijgende risicoreservering wordt tevens de verschuiving opgenomen, dit is het verschil tussen de kosten zoals die in een deterministische raming en de probabilistische raming worden berekend.
Btw
Bij elke kostenpost kan aangegeven worden wat het btw-percentage is. Afwijkende btw-percentages kunnen per activiteit worden opgegeven. Indien er geen btw wordt opgenomen in de raming dan blijft de kolom ‘btw’ in het managementoverzicht leeg.
Bij elke kostenpost kan aangegeven worden wat het btw-percentage is. Afwijkende btw-percentages kunnen per activiteit worden opgegeven. Indien er geen btw wordt opgenomen in de raming dan blijft de kolom ‘btw’ in het managementoverzicht leeg.
Onzekerheidsreserve
Nadat de kosten zijn onderbouwd in de objectramingen en het managementoverzicht, wordt door de opdrachtgever het budget vastgesteld. Hierbij speelt het spanningsveld tussen ramen en financieren een belangrijke rol. De opdrachtgever zal een budget moeten reserveren om het project uit te kunnen voeren. Het managementoverzicht dient hiervoor als basis. In de praktijk kunnen de werkelijke kosten hoger uitvallen dan de vooraf geraamde kosten, waardoor er een budgettekort ontstaat. Om eventuele verwijten te voorkomen dat het budget niet toereikend is, hebben kostendeskundigen soms de neiging om aan de ‘veilige kant’ te gaan zitten met hun raming. Het zal duidelijk zijn dat de kostendeskundige hiermee verantwoordelijkheden naar zich toetrekt die hem niet toebehoren. De kostendeskundige is verantwoordelijk voor een reële raming van de kosten, de opdrachtgever is verantwoordelijk voor het te reserveren budget. De opdrachtgever moet bepalen welke reserveringen hij extra in het budget opneemt. Om de kans op budgetoverschrijdingen te verkleinen, kan hij besluiten om een onzekerheidsreserve op te nemen in het budget.
De onzekerheidsreserve is een dekking die de overschrijdingskans van de kosten afstemt op het gewenste risicoprofiel.
Het vaststellen van de onzekerheidsreserve is de verantwoordelijkheid van de opdrachtgever. De kostendeskundige kan hierbij ondersteunen door met een probabilistische berekening aan te geven wat de overschrijdingskans is bij verschillende hoogtes van de onzekerheidsreserve (par. 4.4). De verwachtingswaarde van de levenscycluskosten wordt, indien deze probabilistisch is berekend, weergegeven in het managementoverzicht. Om de overschrijdingskans te verlagen kan de onzekerheidsreserve worden toegevoegd.
Het vaststellen van de onzekerheidsreserve is de verantwoordelijkheid van de opdrachtgever. De kostendeskundige kan hierbij ondersteunen door met een probabilistische berekening aan te geven wat de overschrijdingskans is bij verschillende hoogtes van de onzekerheidsreserve (par. 4.4). De verwachtingswaarde van de levenscycluskosten wordt, indien deze probabilistisch is berekend, weergegeven in het managementoverzicht. Om de overschrijdingskans te verlagen kan de onzekerheidsreserve worden toegevoegd.
Reservering scopewijzigingen
Met de post ‘reservering scopewijzigingen’ zoekt de opdrachtgever dekking voor onzekerheden buiten de scope van de raming: onvoorziene wijzigingen of wijzigingen aan de scope die van buitenaf komen, zoals aangescherpte milieuwetgeving. Ook politieke en bestuurlijke overwegingen en wensen kunnen een rol spelen. Als de scopewijzigingen een kostenreductie tot gevolg kunnen hebben kan hier ook een negatief bedrag worden opgenomen.
De opdrachtgever kan besluiten om de verschillende vormen van reservering te labelen (‘potjes te maken’) en de verantwoordelijkheid voor het beheer van deze reserveringen (‘potjes’) onder te brengen bij bijvoorbeeld (deel)projectleiders. Voor het communiceren van de budgetbehoefte kan het handig zijn om de reservering scopewijzigingen toe te voegen aan het managementoverzicht.
Met de post ‘reservering scopewijzigingen’ zoekt de opdrachtgever dekking voor onzekerheden buiten de scope van de raming: onvoorziene wijzigingen of wijzigingen aan de scope die van buitenaf komen, zoals aangescherpte milieuwetgeving. Ook politieke en bestuurlijke overwegingen en wensen kunnen een rol spelen. Als de scopewijzigingen een kostenreductie tot gevolg kunnen hebben kan hier ook een negatief bedrag worden opgenomen.
De opdrachtgever kan besluiten om de verschillende vormen van reservering te labelen (‘potjes te maken’) en de verantwoordelijkheid voor het beheer van deze reserveringen (‘potjes’) onder te brengen bij bijvoorbeeld (deel)projectleiders. Voor het communiceren van de budgetbehoefte kan het handig zijn om de reservering scopewijzigingen toe te voegen aan het managementoverzicht.
Gerealiseerde kosten
De opdrachtgever kan in de scope aangeven of kosten, die in voorgaande fasen zijn gemaakt, ook moeten worden meegenomen in de raming. De opdrachtgever geeft bij de kostendeskundige aan wat de gerealiseerde kosten zijn die meegenomen moeten worden. Deze kosten komen meestal uit een boekhoudsysteem.
De opdrachtgever kan in de scope aangeven of kosten, die in voorgaande fasen zijn gemaakt, ook moeten worden meegenomen in de raming. De opdrachtgever geeft bij de kostendeskundige aan wat de gerealiseerde kosten zijn die meegenomen moeten worden. Deze kosten komen meestal uit een boekhoudsysteem.