Woord vooraf

De toepassing van natuursteen in de openbare ruimte neemt weer toe. Dat blijkt bij de (her)inrichting van promenades, pleinen en winkelstraten. Vele decennia stond bij de groei van onze woonkernen de economie op de eerste plaats, waardoor straten en wegen werden aangelegd in weinig exclusieve materialen. Maar er wordt steeds meer waarde gehecht aan de kwaliteit van de buitenruimte. Het oog wil ook wat, en een ietwat nostalgische of minder alledaagse uitstraling kan het publiek wel waarderen. Natuursteen vormt dan een goede keus. Het is historisch vertrouwd, geeft een speciale sfeer en is bovendien in vele soorten en maten verkrijgbaar.

Toch is toepassing van natuurstenen elementen in buitenbestratingen niet bij voorbaat een succes. Er komt namelijk nogal wat bij kijken om zo’n bestrating goed te kiezen, voor te bereiden, aan te leggen en te onderhouden. Met het verdwijnen van veel natuurstenen bestratingen is ook veel kennis en ervaring op dit gebied verloren gegaan. Straatmakers die vakbekwaam keien kunnen straten, zijn bijvoorbeeld bijna uitgestorven.

In deze publicatie is zo veel mogelijk nuttige informatie over natuursteen voor de openbare ruimte op overzichtelijke wijze gebundeld. Daarbij is ook geput uit de ervaringen in onze buurlanden. Er wordt een beknopte beschrijving gegeven van de herkomst en de eigenschappen van de diverse soorten natuursteen. De belangrijkste onderdelen zijn ontwerp, aanleg en beheer van zowel keien, tegels als banden. Bij het ontwerp wordt onderscheid gemaakt tussen de uit de wereld van asfalt, beton en straatstenen bekende dimensionering op basis van bovenbelasting en het ontwerp op esthetische gronden. Bij de keuze voor natuursteen is het laatste aspect meestal leidend.

De publicatie is geschreven voor een brede doelgroep. Denk bijvoorbeeld aan (gemeentelijke) afdelingen voor ruimtelijke ontwikkeling (inrichting), ontwerp, aanleg (ingenieursbureaus), milieu, en beheer en onderhoud. Daarnaast kunnen ook architecten, aannemers, reinigingsdiensten en adviesbureaus hun voordeel doen met deze publicatie. Veel plaats is ingeruimd voor eisen aan en richtlijnen voor natuursteenbestratingen. De diverse tekstpassages kunnen eenvoudig in bestekken worden overgenomen. Bij het opstellen van de eisen en normen heeft de Europese normgeving als basis gediend en zijn relevante zaken uit de Nederlandse, Duitse en Belgische normen en richtlijnen toegevoegd.

De activiteiten voor de uitgevoerde studie en deze publicatie zijn mogelijk gemaakt door financiële steun van het Fonds Collectief Onderzoek en CROW. Zonder het enthousiasme en de inzet van de leden van de werkgroep ‘Eisen en richtlijnen voor elementenverhardingen in natuursteen’ en enkele andere betrokkenen zou het voor­liggende product niet tot stand zijn gekomen.

CROW