Exploiteren van parkeergarages

De gemeente kan de exploitatie van een parkeergarage uitbesteden aan een marktpartij in de vorm van een concessieverlening. De exploitatie van de openbare ruimte moet de gemeente, wettelijk gezien, zelf doen, inclusief die van het parkeren op straat. De exploitant van een garage bepaalt het beleid in de garage (kwaliteit, openingstijden en tarieven), maar draagt ook het exploitatierisico.

Gemeente
Meestal volgen de parkeertarieven in de garages de tarieven van het parkeren op straat. De verwachting is dat als de parkeergarages op lange termijn het grootste deel van het parkeervolume vormen in de binnensteden, de tarieven in de parkeergarages sturend zullen worden aan de tarieven op straat. Vijf factoren beïnvloeden het exploitatierisico van een bestaande garage:

• het aantal alternatieve parkeerplaatsen op straat en in andere garages;
• de hoogte van de parkeertarieven op straat en in de garages;
• de kwaliteit van de handhaving op straat;
• de bereikbaarheid en de vindbaarheid van de garage;
• de ontwikkeling van publiek aantrekkende functies binnen het invloedsgebied van de parkeergarage.

De gemeente kan deze vijf factoren in zekere mate zelf beïnvloeden. Een optimaal financieel rendement van de parkeergelegenheden is echter niet bij voorbaat een politiek/bestuurlijk doel. De gemeente zal veelal een evenwicht zoeken tussen het beleidsmatig gewenste mobiliteitsbeleid en het als een ondernemer exploiteren van het eigen parkeerareaal.

De conjunctuur beïnvloedt overigens ook het bezoek van het centrum en daarmee het gebruik van de parkeervoorzieningen. Omdat de conjunctuur niet door de gemeente of de exploitant te beïnvloeden is, is dit aspect buiten beschouwing gelaten.

Marktpartij
Als marktpartijen een garage in exploitatie nemen, zullen ze invloed willen hebben op de hiervoor vermelde vijf risicofactoren. Daarmee kunnen ze immers het exploitatierisico zo veel mogelijk beheersen. Hoe minder invloed de marktpartijen hebben, des te groter het risico voor hen is, hoe hoger de rendementseis is en hoe groter dus ook de onrendabele top van de garage.

Een gemeente kan via afspraken de gehele exploitatie gedurende langere termijn bij de markt onderbrengen. Een onrendabele parkeerexploitatie blijft echter ook dan de gemeente geld kosten.
Bij een langlopend contract met een marktpartij voor de exploitatie, zullen toekomstige beleidswijzigingen die de exploitatie van de parkeergarage beïnvloeden, geld kunnen kosten. Een en ander afhankelijk van de gemaakte afspraken. Het is daarom altijd van belang goed na te denken over de vraag voor hoe lang een overeenkomst wordt afgesloten. Hoe langer de contractduur, hoe groter de kans dat het exploitatiecontract moet worden opengebroken gedurende de looptijd. Bij een lange contractduur zit de gemeente vaak aan de exploitant vast. Bij de onderhandelingen over aanpassingen voelt de exploitant geen druk om met scherpe tarieven en lage kosten te komen. Een voor de hand liggende oplossing is om vooraf voldoende mogelijkheden in het exploitatiecontract op te nemen voor toekomstige beleidswijzigingen en de kosten daarvan. In de praktijk blijkt dat juridisch zeer ingewikkeld. Het is immers niet goed mogelijk om dertig jaar vooruit te kijken en de gemeentelijke beleidshorizon ligt meestal niet verder dan de eerstkomende tien jaar. Kortlopende exploitatiecontracten, waarbij de exploitant een garage van de gemeente huurt, bieden wel de mogelijkheid om afspraken te maken. Na de contractduur kan men, op basis van nieuwe beleidslijnen en inzichten, met aangepaste randvoorwaarden de exploitatie opnieuw uitbesteden.

Andere vormen van samenwerking met marktpartijen bij exploitatie zijn ook mogelijk. Bijvoorbeeld een gezamenlijk parkeerbedrijf dat op afstand is geplaatst van de gemeente (bijvoorbeeld in de vorm van een naamloze vennootschap). Hiermee is nog geen ervaring opgedaan.

De aanbesteding van de exploitatie zal op grond van de Europese regelgeving via een openbare procedure moeten plaatsvinden. Wanneer de exploitatie van verschillende garages achtereenvolgens wordt aanbesteed, kunnen op termijn diverse exploitanten actief zijn binnen dezelfde gemeente. Dit maakt goed management over het geheel moeilijk. Het is efficiënter om door middel van kortetermijncontracten de exploitatie van diverse garages in zijn geheel aan te besteden.

Afweging
Als een gemeente beleidsvrijheid (dat wil zeggen maximale zeggenschap) nastreeft en moeite heeft om een rendabele exploitatie van een parkeergarage op te zetten, is samenwerking met een marktpartij niet altijd de beste oplossing. De vraag die de gemeente moet stellen, is of er voldoende basis is om eigen kennis op te bouwen over de exploitatie van parkeergarages.

Als de gemeente wil investeren in kennis over parkeren, is het logisch om de exploitatie van garages in eigen hand te houden. Hiervoor moet wel sprake zijn van een voldoende omvang van het parkeren op straat en in garages. Diverse gemeenten, zoals Alkmaar, Breda en Amersfoort, hebben ervoor gekozen om zelf een parkeerorganisatie op te bouwen en zelf de exploitatie ter hand te nemen. Het model Amersfoort is inmiddels omgevormd tot een coöperatie waarvan diverse gemeenten lid kunnen worden. Er is dan sprake van inbesteding in plaats van aanbesteding. Inmiddels zijn de gemeenten Alphen a/d Rijn, Nieuwegein, Hilversum en Deventer toegetreden en zijn Zeist en Nijkerk aspirant-lid.