Exploitatie
Stallingen, en zeker bewaakte stallingen, zijn vrijwel nergens kostendekkend. Zelfs een bezettingsgraad van bijna 100 procent resulteert lang niet altijd in een kostendekkende exploitatie van een inpandige fietsenstalling. Dit komt doordat er in het algemeen weinig bereidheid is om (veel) voor het stallen van de fiets te betalen. Zodoende zijn er nauwelijks of geen directe opbrengsten te genereren uit het fietsparkeren.
Om te voorkomen dat de fietsen relatief ongecontroleerd in de openbare ruimte worden gestald, kiezen veel gemeenten ervoor inpandige stallingruimte gratis of tegen een zeer laag tarief aan te bieden en de exploitatie van het fietsparkeren onder te brengen in de totale parkeerexploitatie. Hierin is dan zowel het autoparkeren als het fietsparkeren opgenomen. Er zijn drie stallingsregimes te onderscheiden die op verschillende type stallingen van toepassing zijn (zie tabel 7.1).
Tabel 7.1 Stallingsregimes
| Regime | Beschrijving | Van toepassing op: |
| Vrij toegankelijk | Bij een vrij toegankelijke of een open stalling kunnen fietsers in en uit zonder extra (betalings)handeling. Deze vorm van stallen is altijd gratis. Vanwege de sociale veiligheid is het gewenst dat er in inpandige fietsenstallingen een vorm van toezicht is. | Fietsenstalling op maaiveld Inpandige fietsenstalling |
| Gecontroleerd toegankelijk | Bij een gecontroleerd toegankelijke stalling is er een beheerder bij de in-/uitgang. De stalling kan zowel betaald als gratis zijn. In het eerste geval betalen fietsers bij het binnengaan of bij het verlaten van de stalling aan de beheerder. Gebruikers kunnen een maand- of jaarabonnement hebben. In beide gevallen kan een beheerder een fiets voorzien van een label met bijvoorbeeld een unieke (bar)code of met een datum erop zodat te zien is of een fiets er langer dan de toegestane tijd staat. | Fietsenstalling op maaiveld Inpandige fietsenstalling Bedrijfsstallingen |
| Geautomatiseerd/beperkt toegankelijk | Bij een geautomatiseerd/beperkt toegankelijke stalling hebben gebruikers bijvoorbeeld een pas of sleutel die moet worden gebruikt om toegang te krijgen tot de stalling. Bij stations is de OV-chipkaart meestal het toegangsbewijs voor de stationsfietsenstalling. | Publieke fietsenstalling Buurtstalling Bedrijfsstallingen Fietsparkeerautomaten |
De argumentatie daarvoor is dat de gemeente de kosten van het fietsparkeren beschouwt als onderdeel van de kosten om de gemeente bereikbaar en leefbaar te houden. Zij gebruikt zo een deel van de opbrengsten van het autoparkeren voor de exploitatie van fietsparkeervoorzieningen. Wanneer zij ook de maatschappelijke baten verrekent in de exploitatie, ontstaat een gunstiger beeld.
[ link ]
Figuur 7.1. Een inpandige stalling die gratis is voor fietsen, maar waar gebruikers van brommers, scooters en motoren wel stallingsgeld moeten betalen
Verbeteringen van exploitatie
De exploitatie van de fietsenstalling kan verbeteren door in de eerste plaats het gebruik van de stallingen zo groot mogelijk te maken. Kijk goed naar welke doelgroepen een (bewaakte) stalling kan bedienen (bijvoorbeeld naast bezoekers ook omwonenden en/of werknemers). Pas de stalling daarop aan, door bijvoorbeeld vaste, eventueel afsluitbare plekken te maken voor bewoners en/of werknemers.
In de tweede plaats kan de exploitatie verbeteren door maatregelen te nemen die gericht zijn op het verhogen van de inkomsten uit nevenactiviteiten: reparatie, fietsverhuur, fiets- en fietsonderdelenverkoop en kioskverkoop (tijdschriften, koffie, frisdrank, zoetwaren). Het stallen van fietsen blijft echter wel de hoofdactiviteit.
Houd als derde verbetering de kosten van het fietsparkeren scherp in de gaten. Kijk kritisch naar de personele bezetting van de stalling, het energieverbruik en de openingstijden. Alternatieven zijn bijvoorbeeld het verlagen van het serviceniveau of de inzet van technische hulpmiddelen zoals geautomatiseerde toegangscontrole.
Vergelijking van exploitatiescenario’s
Het vergelijken van de kosten van fietsparkeren is moeilijk vanwege de grote verschillen tussen steden. De bandbreedte in de kosten is daardoor groot. Tabel 7.1 (CROW-Fietsberaad, 2020d) laat het verschil zien in hoe de gemiddelde kosten verdeeld kunnen worden over verschillende posten, voor fietsparkeervoorzieningen in de openbare ruimte en inpandige stallingen.
Tabel 7.1. Gemiddelde kostenposten voor fietsparkeervoorzieningen in de openbare ruimte en inpandige stallingen (in euro’s per fietsparkeerplek per jaar)
| Openbare ruimte | Inpandig | |
| Huur/afschrijving | € 25 (42%) | € 350 (49%) |
| Beheer en onderhoud | € 15 (25%) | € 65 (9%) |
| Exploitatie | n.v.t. | € 300 (42%) |
| Openbare ruimte | € 20 (33%) | n.v.t. |
| Totaal | € 60 (100%) | € 715 (100%) |