Typen parkeergarages nader uitgewerkt

De voornaamste kenmerken van een splitlevelparkeergarage zijn:

1. Hoogteverschillen worden in kleine stappen overwonnen door de parkeervloeren onderling een halve verdiepingshoogte te laten verspringen.
2. Elke vloer ligt horizontaal.
3. De hellingen zijn kort. Ze kunnen inpandig of uitpandig gebogen zijn vormgegeven.
4. Dit type parkeergarage is vooral geschikt voor bovengronds parkeren. Vanuit constructief oogpunt is zij minder optimaal voor ondergronds parkeren (dit is echter niet uitgesloten).

De belangrijkste voordelen zijn:

1. De parkeerder komt via alle parkeerlagen langs alle parkeerplaatsen en kan op de eerste vrije parkeerplaats parkeren. Bij grotere parkeergarages (meer dan 400 plaatsen) moeten wel kortsluitingen worden gemaakt voor het vertrekkende verkeer.
2. Een gunstige verhouding tussen bruto vloeroppervlak en netto parkeerruimte.

Nadelen kent dit type parkeergarage ook:

1. Beperkte verwerkingscapaciteit bij de steile hellingbanen.
2. Geen optimaal overzicht over de parkeervloer, en dus minder gunstig qua sociale veiligheid.
3. De hellingen moeten bij voorkeur aan de buitenzijden van de parkeergarage liggen, omdat korte doodlopende stukken buiten de hellingbanen slecht gebruikt worden.
4. Er zijn dubbele stijgpunten nodig vanwege de half verspringende parkeervloeren.
   Enkelvoudig toegepaste stijgpunten leiden tot lange en onveilige looproutes.

Van het type splitlevelgarage bestaan drie varianten:

1. Splitlevelgarage met tweerichtingsverkeer (figuur 3);
2. Splitlevelgarage met eenrichtingsverkeer (figuur 4);
3. Splitlevelgarage met eenrichtingsverkeer en afritten in de parkeergarage (figuur 5).

Vanwege de mogelijkheid en flexibiliteit om met standaard bouwelementen tot doelmatige oplossingen te komen, komt dit type parkeergarage veel voor in de prefabbouw.
Vanuit het oogpunt van parkeercomfort wordt aanbevolen het aantal parkeerplaatsen tot 400 te beperken en niet meer dan zes ten opzichte van elkaar verspringende parkeerniveaus te realiseren. In grotere parkeergarages moeten kortsluitingen worden gemaakt, zodat verkeer de parkeergarage via een korte weg kan verlaten.
Verkeer in twee richtingen op de parkeerwegen wordt bij dit type parkeergarage als onveilig ervaren vanwege de potentiële conflictpunten. Ook de positie van voetgangers op de parkeerwegen is daarbij niet gunstig.

Bij het voorbeeld in figuur 3 kan het uitgaande verkeer niet fout rijden, omdat er slechts één mogelijkheid is. De parkeergarage wordt op een natuurlijke manier gevuld vanaf de toegang. Nadelen zijn de relatief lange en omslachtige uitgaande route en het samenkomen van in- en uitgaand verkeer op de parkeervloer bij de hellingbanen.

De parkeerwegen in het voorbeeld van figuur 4 worden als veilig ervaren, omdat er sprake is van eenrichtingsverkeer. Een duidelijke geleiding, markering, UIT-aanduidingen en eventueel schuin parkeren kunnen het gewenste gedrag ondersteunen. Nadelen van dit systeem zijn:

1. de lange, omslachtige uitgaande route;
2. conflicten tussen uitgaande auto's en inkomende auto's onderaan de afritten;
3. de mogelijkheid van foutrijden door uitgaande auto's over de oprit (bewust of onbewust).

Het voordeel van het in figuur 5 gegeven voorbeeld is de korte route naar buiten door middel van een shortcut voor UIT-verkeer, waardoor in korte tijd veel verkeer kan worden afgewikkeld. Nadelen zijn:

1. conflicten tussen uitgaande auto's en inkomende auto's tussen de hellingen onderaan de afrit;
2. de mogelijkheid van foutrijden door uitgaande en inkomende auto's (bewust of onbewust).

Hierop is een variant mogelijk, waarbij de binnenste twee hellingen worden gecombineerd tot één helling voor zowel in- als uitgaand verkeer. Deze gecombineerde helling ligt dan zodanig dat het inkomende verkeer tweederde van het aantal parkeerplaatsen voorbijgereden is als het op het hoogste niveau aangekomen is. De rest van de parkeerplaatsen ligt langs de kortere uitgaande route.

De voornaamste kenmerken van parkeergarages met een vlakke vloer zijn:

1. de parkeerdekken liggen horizontaal;
2. de hoger gelegen parkeerdekken zijn te bereiken via inwendige of uitwendige open afritten of via een of meer carrousels/ spiraalhellingen;
3. korte looproutes en stijgpunten die goed inpaspaar zijn voor voetgangers;
4. geschikt voor ondergrondse of bovengrondse toepassing.

Dit type parkeergarage is in elk geval geschikt voor toepassing bij:

• winkelcentra, in verband met winkelwagentjes;
• zorginstellingen waar veel ouderen en slecht ter been zijnde mensen moeten in- en uitstappen.

Een belangrijk gunstig aspect van dit type parkeergarage is de vrijheid in de vorm van de parkeervloer. Hierdoor is de parkeergarage in zeer veel situaties inpasbaar en ook geschikt voor grote oppervlakten.

De figuren 6 tot en met 8 zijn voorbeelden van het principe met hellingbanen en het principe met een carrousel. Op deze hoofdprincipes zijn vele varianten denkbaar (bijvoorbeeld wat betreft het aantal en de plaats van op- en afritten of carrousels, de rijrichting op parkeerdekken, enzovoort), afhankelijk van de beschikbare ruimte op de beoogde locatie. Bij deze ontwerpvarianten moet wel de nodige aandacht worden besteed aan de veiligheid en positie van de voetganger.

Door de centrale ligging van de op- en afritten (figuur 7) kan het verkeer de parkeergarage redelijk snel verlaten. Door het eenrichtingsverkeer kan het gebeuren dat de linkerzijde van de parkeergarage (gezien vanaf de toegang) minder goed wordt gevuld, omdat bestuurders eerder geneigd zullen zijn omhoog te rijden dan een extra ronde te maken over de etagevloer.

Een spiraalhelling kan in dubbele (zowel ingaand als uitgaand) of enkele uitvoering worden toegepast. Nadelen van spiralen zijn de kosten en het inefficiënte ruimtegebruik (restruimten). Een voordeel is dat de parkeerlagen te bereiken en/of te verlaten zijn zonder andere lagen te berijden. De hellingen kunnen geheel of gedeeltelijk in- of uitpandig worden aangelegd. Ook combinaties van systemen voor hellingbanen komen voor.

De getekende carrousel (figuur 8) is gesplitst: het op- en neergaande verkeer rijdt boven in plaats van naast elkaar. Een andere ontwerpvariant waarbij het weven van op de parkeervloer rijdend verkeer met toe- en afrijdend verkeer wordt vermeden, is een afzonderlijke dubbelspiraal (dubbele helix) voor in- en uitrijdend verkeer. Bij de toegang van een parkeerdek moet een signaleringssysteem aangeven of de verdieping vol is of niet. Anders kan het voorkomen dat een auto een vol parkeerdek oprijdt en dan eerst weer naar beneden moet om op de omhooggaande spiraal te komen. Groot voordeel van deze uitvoering is dat het uitgaande verkeer de parkeergarage snel kan verlaten.

Er bestaan vele typen carrousels (of spiraalhellingen):

1. carrousel met eenrichtingsverkeer of tweerichtingsverkeer;
2. winding linksom of rechtsom (omhoog of omlaag);
3. één winding per verdieping of per twee verdiepingen;
4. meer spiralen om de eigen as of om een gemeenschappelijke as (met banen naast elkaar of om en om boven elkaar);
5. geheel of half inpandig of geheel uitpandig.

Carrousels lijken in eerste aanzet kostbaar, maar bij grotere parkeergarages kunnen spiraalvormige hellingen kostenefficiënt worden ingepast.

Hellingbaanparkeergarages hebben de volgende kenmerken:

1. het vloeroppervlak wordt optimaal benut.
2. het rijcomfort is goed, omdat er geen steile hellingen zijn.

Aan dit garagetype kleeft een aantal nadelen:

• hellende vloeren zijn lastig voor de gebruiker, vooral voor ouderen en mensen die slecht ter been zijn:
• het gevelbeeld wordt bepaald door niet-horizontale randen;
• uitgaand verkeer passeert weer alle vakken; shortcuts om het uitrijden te bekorten, zijn moeilijk te realiseren.

Dit bouwtype is vooral geschikt voor kleinere parkeergarages of voor parkeergarages waar relatief weinig verkeersbewegingen plaatsvinden (bij kantoren bijvoorbeeld). Toepassing bij winkelcentra en zorginstellingen is niet aan te bevelen, omdat de hellende vloeren hinderlijk kunnen zijn voor een veilig en doelmatig gebruik door voetgangers en niet geschikt zijn voor winkelwagentjes. Ook de oriëntatie op de parkeervloeren is onduidelijk voor gebruikers (de vloer of parkeerlaag stopt immers nergens).

Dit systeem heeft vele varianten:

1. Als de hellingbaan lang genoeg is, kan in het midden van de hellingbaan een doorsteek worden gemaakt naar een naastliggende hellingbaan waardoor in feite een dubbele hellingbaan ontstaat.
2. Bij drie hellingbanen naast elkaar kunnen de buitenste twee horizontaal worden gehouden; bij drie hellingbanen kan eenrichtingsverkeer worden ingesteld. Dit heeft echter als nadeel dat de parkeerplaatsen in de neergaande helling moeilijk te bereiken zijn.

Het getekende voorbeeld (figuur 9) betreft een eenvoudige uitvoering van het systeem. In- en uitrijden gebeurt via dezelfde weg.

De warped-slab parkeergarage (figuur 10) is een speciale variant van de hellingbaanparkeergarage. De omtrek van een parkeervloer ligt daarbij horizontaal. Het vereiste hoogteverschil wordt verkregen door in het middelpunt de ene eenheid ‘omlaag te duwen’ en de andere ‘omhoog te trekken’. Hierdoor ontstaat tussen beide vloeren een gleuf die in het midden één verdieping hoog is. Het voordeel van het warped-slab principe is de esthetische gevelkwaliteit, waardoor het geheel stedenbouwkundig eenvoudiger inpasbaar is in een kwetsbare of historische omgeving. Een nadeel zijn de hoge bouwkosten.

De toepassing van zowel de hellingbaangarage als de warped-slab parkeergarage moet zorgvuldig worden overwogen. Niet alleen mindervaliden hebben grote moeite met het gebruik van deze typen parkeergarages, ook mensen die minder goed ter been zijn, zoals stoklopers, ervaren hen als minder comfortabel, door de hellende respectievelijk scheve vloer. Ook het in- en uitstappen wordt bij hellende en scheve parkeervloeren als weinig prettig ervaren. Daarbij komt dat het voor veel mensen lastig is de deur van het voertuig tegen de helling in te openen of met de helling mee in bedwang in te houden. Hierdoor ontstaat een grotere kans op schade aan het voertuig op de naastgelegen parkeerplaats. Bij de vaststelling van de breedte van de parkeervakken moet hier rekening mee worden gehouden.

Uiteraard zijn varianten en combinaties van de hoofdvormen denkbaar.

Het afwegen van de mogelijke toepassing van mechanische parkeersystemen vormt een integraal onderdeel van het keuzeproces met betrekking tot de typologie van de toe te passen parkeergarage. Mechanische parkeergarages zijn primair geschikt voor toepassing door met het systeem bekende vaste gebruikers, vaak langparkeerders, waarbij geen piektijden in het gebruik voorkomen. De omvang van dergelijke garages ligt door de afhandelingstijd van het systeem, de daarvoor benodigde complexe software en de daarmee verband houdende wachttijd voor gebruikers op niet meer dan circa 500 auto's in uiterste gevallen, en bij voorkeur op maximaal 300 auto's. In de Nederlandse praktijk is tot nu toe maximaal 2 x 100 parkeerplaatsen toegepast.
Bij toepassing van een mechanisch parkeersysteem wordt het interne transport niet meer door de automobilist zelf uitgevoerd. Dit levert niet alleen ruimtebesparing op, maar biedt ook andere voordelen zoals een kleinere kans op beschadiging, vandalisme en/of diefstal, het wegvallen van bewakings(personeel) kosten en een lager energiegebruik door minder verlichting en mechanische ventilatie. Bovendien is het niet nodig om het aantal parkeerlagen om psychologische of autotechnische redenen te beperken.

Nadelen zijn er ook: relatief lange wachttijden bij pieken in het gebruik, hogere bouw-, onderhouds- en gebruikskosten voor de installatie, psychologische weerstand door onbekendheid bij incidentele gebruikers, brandweereisen en de impact van storingen (dan kunnen de parkeerders hun auto niet ophalen).
Het is soms lastig dat de gebruiker niet nog even naar de auto kan lopen om iets weg te brengen of op te halen.

Om tot een juiste afweging te komen met betrekking tot een mechanisch parkeersysteem is het aan te bevelen om na een eerste scan contact op te nemen met een of meer leveranciers om de specifieke toepassingsmogelijkheden te onderzoeken. De systemen verschillen sterk van elkaar en zijn niet onderling vervangbaar.

In hoofdstuk 10 wordt nader ingegaan op mechanisch parkeren.