Het belang van goed beheer en onderhoud
Beheer en onderhoud van wegen is belangrijk. Het is een kwestie van zorgvuldig omgaan met publiek kapitaal. De weg dient aan al zijn functionaliteiten te voldoen. De weg dient in ieder geval veilig te zijn, maar ook beschikbaar en betrouwbaar. Het beeld van wegen, al dan niet met schade, is belangrijk voor de relatie met de omgeving. Een slecht onderhouden weg geeft een negatief beeld van de weg en de omgeving en kan een negatief sociaal en economisch effect hebben [4]. Een slecht onderhouden weg kan ook geluidsproblemen opleveren voor de omgeving. Op gerafelde en onvlakke wegen wordt meer geluid geproduceerd dan op vlakke en samenhangende wegen. Op slecht onderhouden wegen kan ook water blijven staan, wat gevaarlijk kan zijn.
Het uitstellen van onderhoud totdat de weg gevaarlijk wordt, resulteert doorgaans in een grotere reparatie- en kapitaalbehoefte dan wanneer er tijdig (preventief) onderhoud wordt uitgevoerd. Het optimale moment om preventief onderhoud uit te voeren, is echter niet altijd gemakkelijk te bepalen. Hiervoor moeten met name de belangen van veiligheid en beschikbaarheid van de weg worden afgewogen tegen het voor onderhoud benodigde kapitaal. CROW-publicatie 147 ‘Wegbeheer 2011’ [5] reikt de kennis aan die nodig is om bij wegverhardingen het optimale onderhoudsmoment bepalen.
Zorgplicht beheerder openbare ruimte
Een overheidsorganisatie heeft in haar rol als beheerder van de openbare ruimte geen volledige vrijheid in de kwaliteit van het onderhoud [6]. Op nationaal niveau zijn wetten vastgesteld voor het beheer en onderhoud van onder andere openbare wegen. Deze wetten geven vaak geen specifieke richtlijnen, maar geven de speelruimte aan waarbinnen het beheer en onderhoud uitgevoerd moet worden.
De Wegenwet [27] en het nieuw Burgerlijk Wetboek [28] vormen de belangrijkste wetten. Zij verplichten de wegbeheerder wegverhardingen regelmatig te controleren, deze op een minimumkwaliteitsniveau te handhaven en zo nodig onderhoud uit te voeren. Wegbeheerders hebben op grond van de Wegenwet een zorgplicht voor de wegen in hun beheergebied. Deze strekt zich uit tot:Een overheidsorganisatie heeft in haar rol als beheerder van de openbare ruimte geen volledige vrijheid in de kwaliteit van het onderhoud [6]. Op nationaal niveau zijn wetten vastgesteld voor het beheer en onderhoud van onder andere openbare wegen. Deze wetten geven vaak geen specifieke richtlijnen, maar geven de speelruimte aan waarbinnen het beheer en onderhoud uitgevoerd moet worden.
- het verzekeren van de veiligheid op de weg;
- het beschermen van weggebruikers;
- het in stand houden van de weg en het waarborgen van de bruikbaarheid daarvan;
- het zo veel mogelijk waarborgen van de vrijheid van verkeer.
Op grond van hun zorgplicht dienen wegbeheerders op te treden als goed rentmeester en ervoor te zorgen dat de wegen en de weguitrusting in goede staat verkeren om de veiligheid van de weggebruikers te waarborgen.
De weguitrusting bestaat uit objecten die een functie hebben voor het gebruik door verkeer. Hieronder vallen lichtmasten, verkeersregelinstallaties, bebording, bebakening, markering, riolering, bermen en sloten.
De weguitrusting bestaat uit objecten die een functie hebben voor het gebruik door verkeer. Hieronder vallen lichtmasten, verkeersregelinstallaties, bebording, bebakening, markering, riolering, bermen en sloten.
In het nieuw Burgerlijk Wetboek is geregeld dat de overheid als wegbeheerder wettelijk aansprakelijk is voor schade, indien deze schade veroorzaakt is door gebreken aan de weg. Er is sprake van een gebrek aan de openbare weg als de weg niet voldoet aan de eisen die men hieraan onder gegeven omstandigheden mag stellen en waardoor een gevaarlijke situatie bestaat.
De verantwoordelijkheid voor het onderhoud aan de openbare weg en de weguitrusting is via eisen in een UAVgc-contract aan een marktpartij over te dragen. Zolang de opdrachtnemer voldoet aan de eisen van het contract, kan hij niet worden aangesproken op het niet voldoen aan zijn verplichtingen. Er geldt echter altijd een waarschuwingsplicht. Mocht de opdrachtnemer een gebrek signaleren dat een gevaar oplevert voor de gebruiker terwijl hij volgens het contract nog niets hoeft te doen, dan is de opdrachtnemer toch verplicht de opdrachtgever te waarschuwen voor het dreigende gevaar. De publieke beheerder blijft aansprakelijk en daarmee primair verantwoordelijk.