Minimale groentijd en groenknippertijd voor voetgangers

Voetgangerslichten tonen achtereenvolgens de fasen groen, groen knipperen en rood (of geel knipperen). De tijdsduur van elke fase is aan een minimum gebonden. Voor de minimale duur van de roodfase wordt verwezen naar paragraaf 6.4. De minimale duur van de groentijden en de groenknippertijden van voetgangerslichten worden in deze paragraaf besproken.

De verkeerslichten voor gemotoriseerd en fietsverkeer staan doorgaans voor de geregelde conflicten. Bij voetgangersoversteekplaatsen staan de verkeerslichten echter aan het einde van de oversteek (dus na de geregelde conflicten). Dit betekent dat voetgangers tijdens de oversteek voortdurend de toestand van het voetgangerslicht kunnen waarnemen en zich daarnaar zullen (of in elk geval kunnen) gedragen. Als bij een lange oversteekplaats de som van de groentijd en de groenknippertijd erg kort is, bestaat de kans dat een voetganger na het verstrijken van de groenknippertijd nog niet halverwege de oversteek is. Dit kan tot gevolg hebben dat onzekere voetgangers na het verschijnen van het rode licht besluiten terug te lopen (dat vergt minder tijd dan doorlopen naar het einde van de oversteek). Door eisen te stellen aan de minimale duur van de groenfase en van de groenknipperfase, kan ongewenst gedrag als hiervoor beschreven, worden verminderd.

Voor het bepalen van de minimale duur van de groentijd en de groenknippertijd zijn de volgende punten van belang:

• De betekenis van het groenknipperen. Alhoewel elke verkeersdeelnemer geacht wordt de wet te kennen, weten veel voetgangers niet wat de betekenis van het groenknipperen is. Deze is (slechts): de roodfase verschijnt spoedig. Dit houdt in dat het voetgangers niet verboden is om tijdens de groenknipperfase nog aan de oversteek te beginnen. Voetgangers gaan er vaak van uit dat de betekenis van het groenknipperen gelijk is aan de betekenis van het geel en dat daarom tijdens het groenknipperen niet meer aan de oversteek begonnen mag worden. Bij het ontwerpen van verkeerslichtenregelingen wordt er daarom van uitgegaan dat langzame voetgangers tijdens de groenknipperfase niet meer aan de oversteek beginnen en dat snelle voetgangers dat wel doen. Dit uitgangspunt heeft tot gevolg dat ten aanzien van snelle voetgangers de ontruimingsfase direct na de groenknipperfase start; ten aanzien van langzame voetgangers maakt de groenknipperfase deel uit van de ontruimingsfase.

Bij de bepaling van de minimale groen- en groenknippertijden wordt onderscheid gemaakt naar groenfasen voor voetgangers met en zonder deelconflicten.
Wanneer een voetgangersrichting gelijktijdig groen heeft met een of meer richtingen waarvan afslaand verkeer de voetgangersoversteek kruist, en er dus deelconflicten mogelijk zijn, is er sprake van een niet-exclusieve voetgangersfase. Een dergelijke situatie doet zich bijvoorbeeld voor als op het kruispunt van figuur 6-14 de richtingen 5, 11, 31, 32, 35 en 36 gelijktijdig groen hebben; de oversteken 32 en 36 zijn dan niet exclusief geregeld.

Wanneer een voetgangersrichting groen heeft en er geen deelconflicten kunnen voorkomen, is er sprake van een exclusieve voetgangersfase.

De richtingen 31 en 35 op het kruispunt van figuur 6-14 worden bijvoorbeeld altijd exclusief geregeld.

In verwijsblad 6-3 zijn de uitgangspunten en de formules voor het bepalen van de minimale duur van de groenfase en de groenknipperfase beschreven. De berekende tijden worden afgerond op hele seconden, waarbij tijden groter dan of gelijk aan 0,5 seconden naar boven, en tijden kleiner dan 0,5 seconden, naar beneden worden afgerond. Tabel 6-9 geeft de berekende en afgeronde waarden voor de minimale groen- en groenknippertijden.

De berekende waarden van de groen- en groenknippertijden kunnen soms zo kort zijn, dat ze aan de aandacht van de voetganger kunnen ontsnappen. In de praktijk worden daarom voor de groen- en groenknippertijden garantiewaarden gehanteerd; meestal 4 respectievelijk 3 seconden.

Bij het berekenen van de minimale duur van de groen- en de groenknipperfase is ervan uitgegaan dat snelle voetgangers een snelheid hebben van 1,2 m/s [5] en langzamere voetgangers een snelheid van 1,0 m/s.