III. Risicoafweging bij zeer kortdurende werkzaamheden

Pas als het antwoord op vraag e positief is, wordt met vraag f getoetst of de blijvende risico’s voor de wegwerkers voor die situatie minimaal en ook aanvaardbaar zijn. De blijvende risico’s zijn niet aanvaardbaar als er nog andere maatregelen denkbaar zijn die de risico’s verder kunnen verkleinen.

Tot slot moet worden getoetst of de risico’s voor de weggebruikers minimaal en aanvaardbaar zijn. Aandachtspunt daarbij is het uitwijkgedrag van de weggebruikers. Met name bij werkzaamheden direct naast de rijbaan met de afzetting op de rand van de rijbaan, bestaat het risico dat weggebruikers in meer of mindere mate naar links uitwijken als zij langs de afzetting en dus het werkvak rijden. Bij de afweging van de risico’s moet hiermee terdege rekening worden gehouden.

Het nemen van maatregelen is pas dan effectief als het totaal van de (overblijvende) aanrijdrisico’s kleiner is dan de aanrijdrisico’s zonder maatregelen. De andere factoren die bepalend zijn voor de aanrijdrisico’s (wegtype en snelheid van het verkeer) zijn in de meeste situaties niet verschillend voor de standaardmaatregel en voor de aangepaste maatregel.

Dat de tijdsduur van de werkzaamheden bepalend is voor de aanrijdrisico’s, is evident. Bij werkzaamheden in vergelijkbare situaties is de kans op een ongeval bij 60 minuten werken nu eenmaal veel groter dan bij 10 minuten werken.

Bij werkzaamheden op enige afstand van de rijbaan (binnen de obstakelvrije zone) zijn de aanrijdrisico’s (per tijdseenheid) voor de wegwerkers tijdens het uitvoeren van de feitelijke werkzaamheden lager dan de aanrijdrisico’s (per tijdseenheid) voor de wegwerkers die de maatregelen moeten plaatsen en verwijderen. Dit gebeurt immers op de rand van de rijbaan of net naast de rijbaan en de wegwerkers bevinden zich dan op kortere afstand van het verkeer. Vijf minuten op de rand van de rijbaan en dicht bij het verkeer werken brengt meer risico’s met zich mee dan vijf minuten op enige afstand van de rijbaan werken.

Het aanrijdrisico wordt verminderd als de werkzaamheden worden afgeschermd door een afzetting of als er in de luwte van een werkvoertuig wordt gewerkt. De mate waarin de afzetting voertuigen weert, is uiteraard medebepalend: een voertuigkerende barrier houdt een uit de koers rakend voertuig tegen, een afzetting bestaande uit verkeerskegels of geleidebakens niet.

Het aanrijdrisico voor wegwerkers buiten de werkvoertuigen is groter dan het aanrijdrisico voor wegwerkers binnen de werkvoertuigen. Bij het plaatsen en verwijderen van inleidende bebording, nulpunt en langsafzetting komen de wegwerkers buiten het werkvoertuig. Dit houdt in dat voor werkzaamheden met alleen wegwerkers in de werkvoertuigen bij voorkeur geen stationaire afzetting wordt toegepast (alleen als het niet anders kan). Werkzaamheden waarbij de wegwerkers niet uit de werkvoertuigen komen, zijn veelal dynamische werkzaamheden waarvoor rijdende afzettingen worden toegepast.

Op een gebiedsontsluitingsweg binnen de bebouwde kom met verkeer in twee richtingen, een Vmax = 50 km/h en een parkeerstrook langs de rijbaan, moet een verkeersbord worden vervangen. Het verkeersbord staat op circa 2,50 meter naast de kant van de rijbaan (net naast de parkeerstrook). Conform de richtlijnen dient standaardmaatregel 1303b (zonder voorwaarschuwing) te worden genomen (werkvoertuig met actieraam op parkeerstrook, langsafzetting op de rand van de rijbaan en waarschuwingshek).

In dit voorbeeld wordt verder uitgegaan van de volgende aannames:

Deze aannames leiden tot de vertaling naar aanrijdrisico’s, uitgedrukt in de tijdsduur van blootstelling aan deze risico’s, zoals weergegeven in tabel III­1.

In dit voorbeeld wegen de aanrijdrisico’s met maatregelen per saldo dus niet op tegen de aanrijdrisico’s zonder maatregelen. Dit betekent overigens niet dat er geen maatregelen noodzakelijk zijn. Er moet eerst nog getoetst worden of de overblijvende risico’s minimaal en aanvaardbaar zijn. Dit kan door te onderzoeken of andere maatregelen mogelijk zijn.

Voor genoemde werkzaamheden kan ook in de luwte van het voertuig worden gewerkt. Inleidende bebording en langsafzetting blijven daarbij achterwege; het aanrijdrisico als gevolg van het plaatsen en verwijderen van deze bebording komt hierdoor te vervallen. Deze alternatieve maatregel leidt tot de vertaling naar aanrijdrisico’s zoals weergegeven in tabel III­2.

Uit tabel III­2 kan worden afgeleid dat de werkzaamheden moeten worden uitgevoerd met de alternatieve maatregel (werken in de luwte van een werkvoertuig), omdat deze een aanmerkelijke verbetering bewerkstelligt ten opzichte van de aanrijdrisico’s in de situatie zonder maatregel. Vervolgens moet nog worden getoetst of de risico’s voor de weggebruikers minimaal en aanvaardbaar zijn. In deze situatie staat de afzetting op de parkeerstrook, buiten de verkeersruimte van het verkeer; de risico’s voor de weggebruikers zijn dan minimaal.

In dit voorbeeld is gewerkt met globale indicaties voor de tijdsduur van de werkzaamheden en aannames voor de toekenning van risicoscores. Voor het bepalen van de risicoscores zijn basisgegevens nodig over de risico’s die wegwerkers lopen bij het uitvoeren van de feitelijke werkzaamheden en bij het plaatsen en verwijderen van maatregelen. Het ontbreekt echter aan voldoende en statistisch verantwoorde basisgegevens om aan werkzaamheden risicoscores te kunnen toekennen (en deze te kunnen onderbouwen) die in alle situaties kunnen worden toegepast. Met andere woorden, in de praktijk moet voor de afweging van de aanrijdrisico’s een inschatting worden gemaakt van de risicoscores, zeker in situaties waarin de factoren tijdsduur en afscherming niet voldoende zijn om te kunnen bepalen of aanpassing van de maatregelen mogelijk is.