Detectoren
Bij voertuigafhankelijke, verkeersafhankelijke en in mindere mate bij halfstarre regelingen, wordt het verloop van de regeling bepaald door het verkeersbeeld in de omgeving van het geregelde kruispunt of netwerk. Dit verkeersbeeld wordt verkregen door metingen aan het verkeersproces uit te voeren. De metingen hebben betrekking op individuele gemotoriseerde voertuigen, fietsers en voetgangers. Bij de metingen wordt gebruikgemaakt van detectoren. Dit zijn instrumenten waarmee de aanwezigheid van voertuigen, fietsers of voetgangers op een bepaalde plaats of in een bepaald gebied kan worden vastgesteld. Er bestaan ook detectoren die kenmerken van voertuigen kunnen meten, zoals lengte (voor voertuigclassificatie) of snelheid. Motoren en bromfietsen worden door elektromagnetische lusdetectoren soms minder goed gedetecteerd door de toenemende hoeveelheid kunststof in de huidige generatie motoren en bromfietsen.
De detectoren die in Nederland verreweg het meest worden toegepast, zijn de elektromagnetische lusdetector, de drukknop en de voertuigselectieve lusdetector. Het detecteren van voertuigen op basis van video-, radar- en infraroodtechnieken, wordt in Nederland slechts op beperkte schaal toegepast. Op grond van de mogelijkheden van videodetectie wordt verwacht dat het aandeel van deze detectietechniek in de toekomst aanzienlijk zal stijgen. In tabel 17.1/4 zijn de detectoren onderling vergeleken op een aantal kenmerken.
De detectoren die in Nederland verreweg het meest worden toegepast, zijn de elektromagnetische lusdetector, de drukknop en de voertuigselectieve lusdetector. Het detecteren van voertuigen op basis van video-, radar- en infraroodtechnieken, wordt in Nederland slechts op beperkte schaal toegepast. Op grond van de mogelijkheden van videodetectie wordt verwacht dat het aandeel van deze detectietechniek in de toekomst aanzienlijk zal stijgen. In tabel 17.1/4 zijn de detectoren onderling vergeleken op een aantal kenmerken.
Tabel 17.1/4. Vergelijking van kenmerken van verschillende soorten detectoren
| Detector | Kenmerken | |||||
| Verkeershinder bij installatie | Mogelijkheid om de ligging en vorm van het detectieveld te veranderen | Onderhoud | Aantal detectievelden per detector | Mogelijke metingen met een detector | Gevoeligheid voor weersomstandigheden | |
| Elektromagnetische lusdetector | Bij aanbrengen of vervangen van de lus moet rijstrook of rijbaan worden afgezet | Alleen door aanbrengen nieuwe lus | Lus is kwetsbaar: bij werkzaamheden aan het wegdek of door de formaties van het wegdek kan de lus defect raken | Een per detector | Aanwezigheid van bewegende en stilstaande objecten Verkeerssoorten: motorvoertuigen en fietsen; geen voetgangers | Niet gevoelig voor weersomstandigheden |
| Drukknop | Geen | Ligging veranderen door verplaatsen drukknop | Geen | Een | Aanwezigheid van bewegende en stilstaande objecten Verkeerssoorten: voetgangers en fietsers | Niet gevoelig voor weersomstandigheden |
| Videodetector | Afzetten rijstrook of rijbaan alleen als camera recht boven de rijbaan wordt bevestigd | Ligging en vorm detectievelden zijn eenvoudig te wijzigen | Incidenteel reinigen van de lens | Binnen het beeld van de camera kunnen meerdere detectievelden worden gespecificeerd | Aanwezigheid van bewegende en stilstaande objecten Daarnaast, afhankelijk van type: intensiteit, snelheid, wachtrijlengte, bezettingsgraad en gemiddelde wachttijd Verkeerssoorten: alle | Gevoelig voor weersomstandigheden waarbij sprake is van extreem slecht zicht Bij bevestiging op windgevoelige constructie kunnen detectiefouten ontstaan |
| Radardetector (gebaseerd op Dopplerefect) Radardetector (niet-gebaseerd op Dopplerefect) | Afzetten rijstrook of rijbaan alleen als de detector recht boven de rijbaan wordt bevestigd Idem | Ligging en vorm detectieveld zijn beperkt te wijzigen Bij grote wijziging moet de detector worden verplaatst Idem | Geen Geen | Een per detector Afhankelijk van opstelling tot maximaal acht detectievelden per detector | Aanwezigheid van bewegende objecten Verkeerssoorten: alle Aanwezigheid van bewegende en stilstaande objecten Verkeerssoorten: alleen gemotoriseerd verkeer | Bij bevestiging op windgevoelige constructie kunnen detectiefouten ontstaan. Verder niet gevoelig voor weersomstandigheden Idem |
| Infrarooddetector | Afzetten rijstrook of rijbaan alleen als de detector recht boven de rijbaan wordt bevestigd | Ligging en vorm detectieveld zijn beperkt te wijzigen Bij grote wijziging moet de detector worden verplaatst | Geen | Een per detector | Aanwezigheid van bewegende (soms ook stilstaande) objecten Sommige typen kunnen onder andere ook bezettingsgraad, gemiddelde snelheid en voertuiglengte meten Verkeerssoorten: alle | Bij bevestiging op windgevoelige constructie kunnen detectiefouten ontstaan. Verder niet gevoelig voor weersomstandigheden |
| Voertuigdata | Geen | Verzekerde datalevering | Voertuigen/apps die data uitzenden | |||
De keuze van het type detector wordt bepaald door de toepassing waarvoor een detector wordt ingezet, de kenmerken en de kosten van die detector. Bij de keuze moet er rekening mee worden gehouden dat de detector ook voor andere doelen kan worden gebruikt dan het leveren van een invoersignaal voor verkeerslichtenregelingen. Zo wordt bijvoorbeeld in veel gevallen de aanvraagdetector bij de stopstreep tevens gebruikt om voertuigen te tellen of om gegevens te leveren voor automatische wachttijdmetingen. Hoewel dit nog niet veel voorkomt, moet er ook rekening mee worden gehouden dat de detectoren van een verkeersregelinstallatie kunnen worden ingezet voor andere regelsystemen.
Bijzondere voertuigen, zoals openbaarvervoervoertuigen of voertuigen van hulpdiensten, moeten bij verkeerslichtenregelingen vaak met voorrang worden behandeld. De voorrangsbehandeling houdt meestal in dat de voertuigen bij nadering van een geregeld kruispunt zo spoedig mogelijk groen krijgen en/of dat de groentijd voor die voertuigen wordt verlengd totdat ze de stopstreep zijn gepasseerd. Om de voorrangsbehandeling te kunnen geven, moet de regelinstallatie deze voertuigen van het overige verkeer kunnen onderscheiden. Dit kan door de betreffende voertuigen over een aparte rijstrook te laten rijden of door gebruik te maken van zogenoemde selectieve detectoren.
Een selectieve detector is een detector die alleen een signaal afgeeft als een voertuig met een bepaald kenmerk in het detectieveld aanwezig is. Dit kenmerk betreft meestal de uitrusting met speciale apparatuur. Vaak is het niet voldoende dat in de regelapparatuur alleen bekend is dat een bijzonder voertuig het kruispunt nadert, maar is het ook van belang over informatie over het voertuig te beschikken. De informatie kan betrekking hebben op het type voertuig, de geplande rijrichting en de mate van urgentie waarmee voorrang aan het voertuig moet worden verleend.
Een selectieve detector is een detector die alleen een signaal afgeeft als een voertuig met een bepaald kenmerk in het detectieveld aanwezig is. Dit kenmerk betreft meestal de uitrusting met speciale apparatuur. Vaak is het niet voldoende dat in de regelapparatuur alleen bekend is dat een bijzonder voertuig het kruispunt nadert, maar is het ook van belang over informatie over het voertuig te beschikken. De informatie kan betrekking hebben op het type voertuig, de geplande rijrichting en de mate van urgentie waarmee voorrang aan het voertuig moet worden verleend.
Verschillende typen selectieve detectoren zijn:
- VECOM/VETAG;
- plaatsbepalingsapparatuur in combinatie met Korte Afstand Radio (KAR);
- optische selectieve detector Opticom;
- geluidsdetector.