Veilige schoolroutes
Uit onderzoek weten we dat gemiddeld 80% van alle basisschoolkinderen binnen een afstand van één kilometer van de school woont [47]. Dat kan lokaal per school wel zeer verschillend zijn1)Naar scholen voor bijzonder onderwijs komen de leerlingen vaak zelf uit de verre omgeving. Scholenfusies vergroten de afstand eveneens. Een inventarisatie van de spreiding van leerlingen rondom school geeft helderheid over de af te leggen afstand en de veel gebruikte routes van leerlingen.. Hoe dichter bij school - hoe groter de concentratie van kinderen op bepaalde straten is2)Voor de wijze waarop de belangrijke routes geïnventariseerd kunnen worden (zie hoofdstuk 6 ‘Ontwerpproces’).. Direct voor school is het vaak rondom de begin- en eindtijden één grote chaos.
De aanpak van deze chaos heeft zowel procesmatige kanten als fysieke, infrastructurele mogelijkheden.
Hoe dichter bij school hoe groter de concentratie van jonge kinderen en hoe belangrijker een veilige fysieke inrichting. We gaan de schoolomgeving in drie schillen indelen:
De aanpak van deze chaos heeft zowel procesmatige kanten als fysieke, infrastructurele mogelijkheden.
Hoe dichter bij school hoe groter de concentratie van jonge kinderen en hoe belangrijker een veilige fysieke inrichting. We gaan de schoolomgeving in drie schillen indelen:
Schillen rond de school:
- Schoolingang (binnen 100 m van school)
- 100 tot 500 m van school
- 500 tot 1000 m van school
- 1000 tot 2000 m van school
| Afstanden die kinderen gemiddeld afleggen naar school | |
|---|---|
| Minder dan 250 meter | 18% |
| Tussen 250 en 500 meter | 31% |
| Tussen 500 meter en 1 km | 32% |
| Meer dan 1 km | 19% |
| Voetgangersvereniging, 1998 | |
De schillen geven tegelijkertijd een volgorde in aanpak aan. Uit organisatorische en financiële overwegingen is het vaak niet mogelijk om het hele verzorgingsgebied van de school in een keer veilig in te richten.
Begin bij het inrichten van een veilige schoolomgeving met de directe omgeving (binnen de 100 m). Kijk vervolgens naar de omgeving tot 500 m, waar rond 50% van de kinderen wonen. En neem als derde en vierde etappe de wijde omgeving onder handen.
Schoolingang (binnen 100 m van school)
Voor de schoolingang is van belang:
- aanbevelingen voor de weg waaraan de schoolingang ligt en de te nemen maatregelen;
- andersoortige oplossingen ter verbetering van de verkeersveiligheid;
- aanbevelingen voor parkeren en stoppen bij school;
- aanbevelingen voor het brengen en halen te voet en per fiets.
Hieronder worden deze aandachtspunten nader uitgewerkt.
Betrek bij het nemen van maatregelen voor school altijd de buurtbewoners.
Aanbeveling 1: Maak het gebied rond school autovrij.
In een aantal gevallen is het mogelijk om de straat voor de schooluitgang geheel autovrij te maken. Behoort deze keuze tot de mogelijkheid dan verdient deze de prioriteit boven alle andere maatregelen. Kinderen die moe of opgewonden na een dag op school naar buiten rennen, kunnen dat doen zonder gevaar te lopen.
Gemeente Borne - Afsluiting bij school
Aanbeveling 2: Richt de straat voor school in als erf
Is een afsluiting niet mogelijk of haalbaar, dan is de inrichting tot erf een goede oplossing. Een inrichting als schoolerf (vergelijkbaar met winkelerf) is, na de autovrije inrichting, een goede tweede keus.
Aanbeveling 3: Richt de straat voor school in als erftoegangsweg
Erftoegangswegen kunnen zeer verschillend in inrichting en uitstraling zijn. 30 km/h is de maximaal toegestane snelheid. Maar binnen een straal van 100 m van de schooluitgang kan beter voor een lagere snelheid dan 30km/h worden gekozen. Deze dient te worden afgedwongen door middel van drempels. Dit is nog steeds de enige manier om effectief voor snelheidsverlaging van het gemotoriseerde verkeer zorg te dragen.
Zijn deze oplossingen niet mogelijk zorg dan voor een effectieve inrichting als erftoegangsweg met 30 km/h als maximumsnelheid.
Zijn deze oplossingen niet mogelijk zorg dan voor een effectieve inrichting als erftoegangsweg met 30 km/h als maximumsnelheid.
Leopoldschule - Parkeren onmogelijk voor school
Naast de rijsnelheid is het zicht tussen straat en stoep van groot belang. Rondom de schoolingang heerst rond de begin- en eindtijden een zeer onoverzichtelijke situatie. Kinderen rennen over en weer, ouders/verzorgers komen en gaan. Een heldere inrichting die zicht op deze chaos mogelijk maakt is van belang om ongevallen te helpen voorkomen. Maak parkeren en stoppen binnen een straal van 100 m van de uitgang onmogelijk om het zicht tussen stoep en straat te houden. Dat parkeer- en stopverbod moet voor weerszijden van de straat gelden.
Aanbeveling 4: Zorg op een gebiedsontsluitingsweg voor een 30 km/h-wegvak
De school ligt aan een gebiedsontsluitingsweg die niet in prioriteit kan worden verlaagd en tot erftoegangsweg kan worden ingericht (zie bovenstaande illustratie). In dat geval kan worden gekozen voor de inrichting tot 30 km/h-weg over een lengte van 200 tot 300 m.
Oversteken gebiedsontsluitingsweg
Direct voor de schoolingang is een oversteekplaats ingericht (zie paragraaf 4.4). Een parkeer en stopverbod is belangrijk, het onmogelijk maken van parkeren en stoppen is effectiever. De aanwezigheid van vrijliggende fietspaden is een richtlijn, waaraan gebiedsontsluitingswegen volgens het Duurzaam Veilig ontwerp sowieso moeten voldoen en die voor kinderen extra belangrijk is.
Aanbeveling 5: Zorg voor een veilige oversteek op de gebiedsontsluitingsweg
Als ook de inrichting over een wegvaklengte van 200 tot 300 m als 30 km/h-straat niet tot de haalbare mogelijkheden behoort dan blijft als minimale oplossing de inrichting van een veilige oversteek direct voor school (zie ook paragraaf 4.4):
- versmallen van de rijbaan;
- het aanbrengen van een brede vluchtheuvel;
- een 50 km/h-drempel;
- het onmogelijk maken van parkeren en stoppen ter hoogte van de uitgang.
Zorg voor goede verlichting van de oversteek naar school en het wegvak voor de schoolingang.
Andere suggesties in- en uitgang van school
Verplaats de uitgang van school
Scholen hebben vaak uitgangen aan twee kanten: de hoofduitgang naar de straat toe en een achteruitgang naar het schoolplein of fietsenstalling. In sommige gevallen is het dan ook mogelijk de hoofduitgang te verleggen naar de achterkant van het perceel waar wellicht wel een erftoegangsweg ligt of zelfs een autovrije uitgang tot de mogelijkheden behoort. Is die tweede uitgang er niet, dan kan worden onderzocht of die bouwtechnisch gezien wel gemaakt kan worden.
Zorg voor een tijdelijke afsluiting
De weg voor school kan tijdens het in- en uitgaan worden afgesloten door middel van borden, slagbomen of kettingen. Dat is mogelijk op erftoegangswegen met een lage intensiteit of als er alternatieve routes voor het gemotoriseerde verkeer aanwezig zijn.
Organiseer verkeersbrigadiers
Het organiseren van verkeersbrigadiers (een taak voor school en ouders) om het oversteken te begeleiden is geen preventieve en blijvende oplossing, net zo min als de tijdelijke afsluiting. Verkeersbrigadiers vormen alleen op de momenten dat zij aanwezig zijn een veilige oplossing. Op de lange termijn moeten preventieve, infrastructurele maatregelen genomen worden.
Parkeren en stoppen bij school
- Verbeter het comfort voor lopen en fietsen
Biedt meer comfort aan voor fietsende en lopende ouders/ verzorgers; daartoe behoort het aanbieden van voldoende wachtruimte op stoep of schoolplein, liefst met een mogelijkheid om te schuilen bij regen. Dat kan een overweging zijn om de auto te laten staan. - Maak parkeren onmogelijk
Maak door middel van fysieke maatregelen (paaltjes, kettingen, (lage) bloembakken, plaatsen van fietsrekken en dergelijke) het parkeren voor de school onmogelijk. Overigens is het foutparkeren bij school om kinderen in of uit te laten stappen ook een kwestie van gedrag van ouders en verzorgers. Inrichtingsmaatregelen kunnen dit probleem zelden helemaal uit de wereld helpen. - Kiss & ride
Zorg voor een alternatieve stoplocatie (kiss & ride-strook), niet te ver van school maar op een plek waar lopende en fietsende kinderen niet belemmerd worden. - Rijbaanversmalling
Een rijbaanversmalling voor de schooluitgang, heeft als grote voordeel dat de oversteek voor kinderen verkort wordt. Zorg er voor dat de oversteek fysiek duidelijk wordt, bijvoorbeeld door een zebra op plateau. Versmal de rijbaan zodanig, dat achterop komend verkeer er niet langs kan. Dat voorkomt het stoppen niet, wel het parkeren. Het voorkomt wel dat de ouder/verzorger ook nog uitstapt en mee de school in loopt. Het stilstaande verkeer achter de stoppende auto veroorzaakt in ieder geval een minimaal gevaar voor overstekende kinderen.
Brengen en halen te voet, per fiets of schoolbus
- Ruimte om te wachten
Zorg voor voldoende opstelruimte voor wachtende ouders, liefst met een mogelijkheid om te schuilen voor regen. De stoep voor school moet hiervoor zo breed mogelijk worden (minimaal 5 m). - Fietsparkeren
Zorg voor voldoende fietsparkeermogelijkheden, bijvoorbeeld door parkeerplaatsen langs de straat aan te passen tot fietsparkeerplek. - Brede fietspaden
Fietspaden zijn op gebiedsontsluitingswegen onmisbaar. Zorg bij school voor voldoende breedte, zodat langskomend fietsverkeer en op- en afstappende fietsers elkaar niet belemmeren. - Schoolbus
Komen kinderen per schoolbus, zorg dan voor gereserveerde parkeerplek aan de kant van de ingang, zodat kinderen niet hoeven over te steken.
14 fietsen op de plek van 1 auto
100 tot 500 m rondom school
- Inventariseer de gebruikte schoolroutes 3)
Toets de route aan de criteria autovrij / autoluw, liggend in een verblijfsgebied, alle oversteeklocaties hebben een 30 km/h-inrichting en er is voldoende zicht tussen straat en stoep is regelmatig gegeven. - Zoek conflictvrije routes
Loopt de route langs een objectief of subjectief verkeersveiligheidsknelpunt, zoek dan naar een alternatieve route. Bedenk daarbij dat die niet te lang mag duren, anders wordt deze alternatieve route niet gebruikt. Maak die alternatieve route aantrekkelijk (zie paragraaf 4.2 Kinderroutes).
Zoek ook naar kortere, directere routes, door bijvoorbeeld voetpaden door binnenterreinen mogelijk te maken, langs groenvoorzieningen, door woonblokken en binnenterreinen heen of onder bruggen door. - Zorg -waar nodig - voor fysieke aanpassingen
De delen van de schoolroute die niet aan de criteria voldoen moeten worden aangepast. Met name de oversteekplaatsen binnen verblijfsgebieden en de zichtbaarheid daarvan verdient aandacht (zie paragraaf 4.3, voor oversteek over gebiedsontsluitingswegen zie paragraaf 4.4). - Zorg voor voetgangersvriendelijke verlichting.
Straatverlichting kan veel bijdragen aan de sfeer in de straat en aan de veiligheid. Lage lichtmasten versterken de indruk van kleinschaligheid en gezelligheid meer dan hoge lichtmasten (vergelijkbaar met het verschil plafonnière en schemerlamp in de woonkamer). - Zorg voor herkenbaarheid en aantrekkelijkheid van de schoolroute
Zijn de routes volgens de criteria aangepast en veilig dan is het van belang de route ook zichtbaar en als route herkenbaar te maken. Dat heeft tot voordeel dat meer kinderen er gebruik van kunnen maken en zo langs een veilige route naar school komen. Let wel: kinderen kun je niet verplichten om gebruik te maken van een bepaalde route, de kunst is om ze te verleiden door gebruik te maken van leuke en afwisselende elementen.
[ link ]
SOAB Kinderverkeersplan Boeimeer over auto, fiets en voetganger
Voorbeelden herkenbaarheid route
- Gebruik stoeptegels met motieven (het ABC naar school, rekensommen, dierentegels, of door schoolkinderen zelf gemaakte of beschilderde tegels).
- Maak door middel van gekleurde paaltjes of ander gekleurd straatmeubilair de route duidelijk; maak de afstand tussen de tegels of kleurige tekeningen en beschilderingen niet te groot, van elke tegel/kleur moet de volgende voor een kind al weer zichtbaar zijn (ooghoogte!).
- Zorg voor spelaanleidingen langs de route (zie hoofdstuk 5).
- Besteed met name bij de oversteekpunten aandacht aan aantrekkelijkheid om zo het oversteken te concentreren op de veilig ingerichte locaties (zie paragraaf 4.2 voor meer suggesties).
500 tot 1000 m van school
De te nemen maatregelen in deze derde schil zijn dezelfde als hierboven omschreven voor de 100 - 500 m afstand van school. Met name de gebiedsontsluitingswegen vormen hier het grote knelpunt.
- Als de schoolroute een gebiedsontsluitingsweg kruist
Is deze weg te ‘downgraden’ tot erftoegangsweg?
Zo niet, zorg voor een veilige inrichting van de oversteeklocatie (zie paragraaf 4.4). - Zorg voor de herkenbaarheid en aantrekkelijkheid van de schoolroute
Door de ‘verdunning’ van het aantal kinderen op deze afstand van school, is de vraag of het zinvol is de schoolroute zo aan te kleden als hiervoor omschreven. Dat is wellicht alleen zinvol als dat gedeelte van de schoolroute ook samenvalt met een route naar een andere kindervoorziening (bijvoorbeeld een plein, park of speelplaats) in de directe omgeving. - Zorg voor tenminste een sociaal veilige, goed verlichte ‘alternatieve’ verzamelroute.
1000 tot 2000 m van school
De afstand tussen woning en basisschool wordt in de loop der jaren steeds groter. Fusies van scholen enerzijds en de keuze van ouders voor specifieke scholen anderzijds zijn hier de reden voor. Het is van belang om zicht te hebben op de afstand waarop leerlingen van school wonen. Hoe groter de afstand wordt des te meer kinderen op de fiets komen.
Voor de afstand van 1000 tot 2000 m van school gelden dezelfde suggesties als hierboven, met nadruk op goede fietsvoorzieningen en een veilige fietsroute. Maatregelen om de bromfiets naar de rijbaan te verwijzen zijn belangrijk.
Voor de afstand van 1000 tot 2000 m van school gelden dezelfde suggesties als hierboven, met nadruk op goede fietsvoorzieningen en een veilige fietsroute. Maatregelen om de bromfiets naar de rijbaan te verwijzen zijn belangrijk.
[ link ]
Bron: SOAB, ‘Intergaal Voetgangersplan Heusdenhout’ in opdracht van de gemeente Breda, Breda, 1999
Kindlint, een speciaal concept van kindervriendelijke routes in nieuwe en bestaande woonwijken