Hellingbaan op grondlichaam

^{Figuur 5.26. Variantenstudie beweegbare brug, vaste brug met trappen; vaste brug met hellingbanen}

Bij een hellingbaan op een grondlichaam zijn diverse uitvoeringsaspecten van belang voor het ruimtebeslag. Deze komen hier een voor een aan bod. Het gaat om:

• berm
• talud
• keerwand
• onderhoudspad

Uit veiligheidsoogpunt bevindt zich bij een fietspad op een hellingbaan vaak een berm van 1 à 1,5 m tussen fietspad en talud. Dit voorkomt dat de verkeersdeelnemer direct op een hellend vlak belandt als hij van de weg af raakt. Is een berm onwenselijk of onmogelijk, dan is het raadzaam een hekwerk tussen fietspad en talud te plaatsen. Houd hierbij rekening met de objectafstand.

Naast het fietspad kan ook een voetpad, schrikstrook of onderhoudspad komen te liggen. De beheerder of opdrachtgever heeft vaak duidelijke ideeën over wat wenselijk is, dus is het verstandig deze wensen vooraf te bespreken.

Een talud is een helling aan de zijkant van een weg of dijk. De helling kan qua steilte variëren van verticaal tot vrijwel vlak. De steilte van het talud bepaalt grotendeels het ruimtebeslag van de hellingbaan.

Wanneer het talud voorzien is van begroeiing (gras, struiken, bomen) zijn de wensen vanuit beheer en onderhoud bepalend voor de steilte. Wordt het talud gemaaid, en zo ja: hoe? Met een machine die op het talud rijdt, met een maai­arm van onder- of bovenaf? Of zullen schapen de helling begrazen? De wijze van onderhoud stelt eisen aan de steilte van het talud en die heeft weer gevolgen voor de benodigde hoeveelheid ruimte.

Globaal geldt het volgende:

• Begrazing door schapen: helling tot 1:1
• Maaien met tractor met maaiboom: helling tot 1:1,5
• Maaien met maaimachine: helling tot 1:2

Let op! Het talud moet onderhoudbaar zijn. Gras is een veel toegepaste taludbegroeiing. Bij steile taludhellingen, waar gras niet machinaal gemaaid kan worden, kan het uit oogpunt van onderhoud een optie zijn om andere begroeiing toe te passen, bijvoorbeeld Hedera, die niet gemaaid hoeft de worden. Houd bij beplanting rekening met sociale veiligheid en zichtbaarheid van de gebruikers.

Houd er rekening mee dat bij een talud steiler dan 1:1 (onbelast) of al vanaf 2:3 (belast) gewapend talud toegepast dient te worden. Hierbij wordt het talud in laagjes opgebouwd waarbij elke laag middels omslagdoek en ankerstrippen gewapend wordt en zodoende een stabiel talud ontstaat. Dit kan begroeid of verhard (bijvoorbeeld schanskorf of betonnen panelen) afgewerkt worden. Bij zeer steile of verticale groene taluds dient rekening gehouden te worden met irrigatiesystemen.
Gewapende taluds kunnen tevens als fundering (op staal) dienen ter plaatse van landhoofden.

Door een zeer steil of verticaal talud toe te passen, eigenlijk een wand, wordt slechts een beperkte voetprint gecreëerd. Bij beperkte ruimte kan dit een oplossing zijn die vaak goedkoper is dan een gebouwde hellingbaan (op palen).
Er zijn verschillende typen keerwanden denkbaar:

• als gewapend talud met begroeide of verharde afwerking (zie gewapend talud hierboven);
• damwand (kunststof of staal), eventueel met een voorzetwand/­panelen als afwerking;
• betonnen (L-­)wand, in het werk gestort of opgebouwd uit prefabdelen.

Vooral bij grondlichamen is het belangrijk te overleggen met de opdrachtgever over de gewenste afwatering. Het water dat op het fiets- en/of voetpad terechtkomt, zal via het grondlichaam naar beneden stromen. Onder aan het talud kan dan wateroverlast ontstaan voor de kruisende infrastructuur.
Een teensloot (een geul tussen talud en maaiveld) kan uitkomst bieden, net als het aanleggen van extra drainage of het plaatsen van grindblokken onder aan het talud. De keuze hangt af van de beschikbare ruimte, het budget en de gewenste wijze van onderhouden (zie talud). Verder is uiteraard van belang wat er zich onder aan het talud bevindt: weg, vijver, spoorlijn, grasveld.

Aan de onderzijde van het talud van een grondlichaam wordt meestal door de afdeling beheer en onderhoud een onderhoudspad gevraagd. Een dergelijk pad is al gauw 2,5 meter breed. Wanneer het niet absoluut noodzakelijk is dit onderhoudspad door te trekken onder de brug, wordt aangeraden dit niet te doen, om de brug niet onnodig lang te maken.