Heeft u vragen? U kunt ons ook bellen op tel: 0318-695315

Alles over wegbermen
Deze tekst is gepubliceerd op 23-03-16

5 Bermen langs wegen binnen bebouwde kom

Ontwerp en inrichting van bermen binnen de bebouwde kom, bij zowel erftoegangswegen als gebiedsontsluitingswegen

Illustratie

Basisinformatie

Wegberm of groenstrook?
Bermen worden vrijwel altijd geassocieerd met wegen buiten de bebouwde kom. Toch liggen ze ook binnen de bebouwde kom. Bermen bieden ook daar kansen en mogelijkheden voor zowel verkeerskundig als landschappelijk/stedenbouwkundig ontwerp.

Er is discussie over wat binnen de bebouwde kom bermen zijn, en wat groenstroken. Sommige wegbeheerders hanteren als criterium: als er een hoge rand is, is het een groenstrook. Anderen hebben als criterium of de strook bij de weg hoort. Als dit zo is, is het een berm, ook als er een hoge rand is. Voor deze kennismodule is de discussie niet van belang. De informatie is van toepassing op zowel bermen als groenstroken.

Erftoegangswegen (ETW)
Bermen langs een ETW binnen de bebouwde kom zijn vanuit verkeerskundig oogpunt niet noodzakelijk. Meestal ligt langs de rijbaan van de ETW kantopsluiting of een trottoir. Als er een berm/groenstrook langs de rijbaan ligt, heeft dat meestal een landschappelijke, stedenbouwkundige of ecologische reden.

Aandachtspunten bij een berm naast de rijbaan zijn:

  • Weinig hoogteverschil
    Om valgevaar voor voetganger of fietser te voorkomen, moet de berm zonder groot hoogteverschil (maximaal 2 centimeter) aansluiten op de verharding. Als er een duidelijke scheiding zichtbaar is, bijvoorbeeld door een kantopsluiting (bijvoorbeeld een trottoirband of opsluitband) of door een ander type verharding, is dit niet noodzakelijk.

  • Profiel van vrije ruimte
    Bij het plaatsen van straatmeubilair en andere objecten in de berm dient men rekening te houden met het profiel van vrije ruimte dat voertuigen nodig hebben. Een fietser mag niet met zijn pedaal tegen een bloembak of paal komen, een vrachtwagen mag niet met zijn dak tegen een boomkruin rijden. Afhankelijk van het ontwerp is de afstand tussen zijkantverharding en bermobject tussen de 0 en 0,60 meter.
[ link ]

Profiel van vrije ruimte fiets

[ link ]

Profiel van vrije ruimte vrachtauto

Gebiedsontsluitingswegen (GOW)
Bij een GOW binnen de bebouwde kom kunnen drie verschillende soorten bermen voorkomen: middenbermen, tussenbermen en buitenbermen. De belangrijkste verkeerstechnische eisen per bermsoort worden hieronder kort weergegeven.

  • Middenberm
    In de ideale situatie ligt er tussen de rijbanen een fysieke rijrichtingscheiding van minimaal 1,50 meter. Dat kan een middenberm zijn. In veel situaties ligt er geen fysieke rijrichtingscheiding maar wordt een (dubbele) asmarkering toegepast.

  • Tussenberm
    In de ideale situatie ligt er een vrijliggend fietspad (bij een maximumsnelheid van 70 km/h een vrijliggend fiets/bromfietspad) of een parallelweg. Deze parallelweg is vormgegeven als ETW en is met een fysieke scheiding van de hoofdrijbaan gescheiden. Die fysieke scheiding kan een tussenberm zijn. Wordt beplanting toegepast op de tussenberm dan dient de tussenberm minimaal 2,30 meter breed te zijn. Om valgevaar voor voetganger of fietser te voorkomen, moet ook hier de berm zonder groot hoogteverschil aansluiten op de verharding (maximaal 2 centimeter), tenzij er een duidelijke scheiding zichtbaar is.

  • Buitenberm
    Deze is uit verkeerskundig oogpunt niet nodig. Wel kan er een buitenberm zijn om andere redenen, zoals geluidshinder. Als er een buitenberm is, gelden dezelfde aandachtspunten als hierboven bij ETW zijn genoemd. De afstand tussen zijkantverharding en bermobject dient bij GOW > 0,80 meter te zijn.
Samenhang
Aandachtspunten

  • Beheer en onderhoud
    Bij elk ontwerp dient men zich te realiseren dat de weg en de berm beheerd moeten worden. Overleg met de vakdiscipline Beheer en onderhoud is dan ook noodzakelijk.

  • Reclame in de berm
    Binnen de bebouwde kom wordt de berm vaak gebruikt voor reclame-uitingen. De meningen over de effecten hiervan op verkeersveiligheid zijn verdeeld (zie factsheet Visuele vervuiling).

  • Parkeren in de berm
    Bij een brede tussen- of buitenberm is de kans aanwezig dat de berm gebruikt wordt om te parkeren. In dit geval maakt het wel uit of er sprake is van een berm of een groenstrook (zie factsheet Parkeren in de berm).

  • Landschapsarchitecten, stedenbouwkundigen en LARGAS
    De GOW binnen de bebouwde kom heeft veel verschijningsvormen: van relatief smal (met dubbele asmarkering) tot breed (met middenberm, tussenberm, fietspad, groenstrook, parallelweg). Voor het ontwerp van deze categorie weg is afstemming met landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen een must: er zijn vele win-winsituaties mogelijk. Zo past een verkeerskundig concept als LARGAS (langzaam rijden gaat sneller) goed bij bepaalde stedenbouwkundige uitgangspunten.

  • Obstakelvrije zone
    Binnen de bebouwde kom wordt niet gesproken over ‘obstakelvrije zone’. Bij de plaatsing van objecten op trottoirs, in bermen of op fysieke afscheidingen moet wel rekening worden gehouden met het profiel van vrije ruimte van de verkeersdeelnemers.

  • Uitzichtdriehoek, oprijzicht en stopzicht
    Bij de veilige inrichting van de berm in geval van een kruispunt spelen uitzichtdriehoek, oprijzicht en stopzicht een rol. Binnen de bebouwde kom, als het gaat om kruispunten tussen ETW’s, is de uitzichtdriehoek vaak niet te realiseren. Ook het oprijzicht gemeten vanaf 5 meter is vaak niet haalbaar. Over het algemeen is dit, gezien de lage snelheden, geen probleem. Zie voor meer informatie ASVV paragraaf 10.1.3 onderdeel d2 en [ link ] . [ link ]
Afbeeldingen

Berm bij ETW binnen bebouwde kom, zonder verkeerskundige functie.
(Foto: Hillie Talens)

Voorbeeld van LARGAS inrichting in de gemeente Arnhem.
(Foto: Hein den Hartog, gemeente Arnhem)

LARGAS
Verkeerskundig principe waarbij automobilisten op smalle, gescheiden rijstroken rijden waarop zij elkaar niet kunnen passeren. Zij rijden langzaam, maar met voorrang. De (brede) middenberm op de wegvakken maakt het oversteken van voetgangers en fietsers eenvoudiger en veiliger.

Berm bij ETW binnen bebouwde kom, zonder verkeerskundige functie.
(Foto: Hillie Talens)

GOW binnen bebouwde kom, het vrijliggende fietspad is gescheiden door een groene tussenberm.

GOW binnen bebouwde kom met middenberm als fysieke rijrichtingscheiding.

GOW binnen bebouwde kom met tussenberm, met moeilijk overrijdbare rijrichtingscheiding.

Meer informatie

Meer informatie over ontwerp en inrichting van bermen is te vinden in diverse publicaties en online kennismodules van CROW.

Voor meer informatie zie de Literatuurlijst.
Heeft u extra informatie over of voorbeelden bij dit onderwerp?
Laat het ons weten via de reageerbutton rechtsboven in de factsheets.