Kennisplatform CROW Online Kennisbank

Heeft u vragen? U kunt ons ook bellen op tel: 0318-695315

Interesse?

Neem een abonnement op Wegontwerp buiten de bebouwde kom (inclusief Handboek wegontwerp)

Abonnementsinfo
Inloggen
Alles over wegbermen
Deze tekst is gepubliceerd op 25-03-16

Literatuurlijst

1.Het begrip wegberm
2.Functies van de wegberm
3.Integraal werken aan wegbermen
4.Ontwerp wegbermen algemeen
[ link ] (zoektermen: duurzaam veilig, duurzaam veilige weginrichting, wegcategorisering) [ link ] [ link ] [ link ]
[ link ]
CROW-publicatie 315: [ link ]
CROW-publicatie 315A: [ link ]
CROW-publicaties over integraal wegontwerp:
[ link ] Alleen als publicatie verkrijgbaar.
‘Stedenbouw en verkeer werken samen aan het straatontwerp’
[ link ]
[ link ]
CROW-online kennismodules:
5.Bermen langs wegen binnen bebouwde kom
CROW-publicaties met informatie over wegontwerp: CROW-publicaties over integraal wegontwerp: CROW-online kennismodules:
  • [ link ]
  • [ link ] met onder andere: richtlijn beheer en onderhoud verkeerstekens en richtlijnen voor de bebakening en markering van wegen 2015
  • [ link ] . Met onder andere: stedenbouw en verkeer werken samen aan het straatontwerp
  • [ link ] , met onder andere kennis over plaatsing, ontwerp, beheer en onderhoud van verkeerslichten
6.Erftoegangswegen – buiten bebouwde kom
CROW-publicaties met informatie over ontwerp: CROW-publicaties over integraal wegontwerp: CROW-online kennismodules:
  • [ link ] , met onder andere het Handboek wegontwerp 2013 en het Handboek veilige inrichting van bermen
  • Basisinformatie: voor [ link ] – Categorisering van wegen en Basiskenmerken kruispunten en rotondes
  • [ link ] met onder andere: richtlijn beheer en onderhoud verkeerstekens en richtlijnen voor de bebakening en markering van wegen 2015
  • [ link ] , met onder andere kennis over plaatsing, ontwerp, beheer en onderhoud van verkeerslichten
  • Verkeersveiligheid en toegankelijkheid, met onder andere het Handboek verkeersveiligheid en de richtlijn toegankelijkheid
7.Gebiedsontsluitingswegen – buiten bebouwde kom
Informatie over ontwerp en inrichting van bermen is te vinden in diverse publicaties en online kennismodules van CROW. De belangrijkste zijn:CROW-publicaties met informatie over ontwerp: CROW-publicaties over integraal wegontwerp: CROW-online kennismodules:
  • [ link ] , met onder andere het Handboek wegontwerp 2013 en het Handboek veilige inrichting van bermen
  • Basisinformatie: voor [ link ] – Categorisering van wegen en Basiskenmerken kruispunten en rotondes
  • [ link ] met onder andere: richtlijn beheer en onderhoud verkeerstekens en richtlijnen voor de bebakening en markering van wegen 2015
  • [ link ] , met onder andere kennis over plaatsing, ontwerp, beheer en onderhoud van verkeerslichten
  • [ link ] , met onder andere het Handboek verkeersveiligheid
8.Stroomwegen
CROW-publicaties met informatie over ontwerp: CROW-online kennismodules:
  • [ link ] , met onder andere het Handboek wegontwerp 2013 en het Handboek veilige inrichting van bermen
  • Basisinformatie: voor [ link ] – Categorisering van wegen en Basiskenmerken kruispunten en rotondes
  • [ link ] met onder andere: richtlijn beheer en onderhoud verkeerstekens en richtlijnen voor de bebakening en markering van wegen 2015
  • [ link ] . Met onder andere: Gebiedsontsluitingswegen buiten de bebouwde kom. Van ruimtelijk inpassen naar integraal ontwerp
  • [ link ] , met onder andere kennis over plaatsing, ontwerp, beheer en onderhoud van verkeerslichten
  • [ link ] , met onder andere het Handboek verkeersveiligheid
  • [ link ]
9.Bermen langs (solitaire) fietspaden
CROW-publicaties met informatie over wegontwerp: CROW-online kennismodules:
  • [ link ] , met onder andere Ontwerpwijzer fietsverkeer en Inspiratieboek snelle fietsroutes
  • [ link ]
  • [ link ]
  • [ link ] met onder andere: richtlijn beheer en onderhoud verkeerstekens en richtlijnen voor de bebakening en markering van wegen 2015
10.Opbouw en draagkracht van de berm
11.Halfverharde bermen
  • Proef bermverharding Overijssel, D. Overkamp (werkgroep bermverharding). In opdracht van de provincie Overijssel, Zwolle, 2004
  • [ link ] ; Interviews onder regionale wegbeheerders over aandacht voor bermmaatregelen, ing. C.C. Schoon. R-2003-11. Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV, Leidschendam, 2003
  • [ link ]
  • [ link ]
  • [ link ] , CROW, Ede, 2004
  • [ link ]
  • [ link ]
12.Bermongevallen en verkeersveiligheid +
Een groot deel van de informatie van deze factsheet komt van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV). Op de website van de SWOV staat meer informatie.
Ook bij CROW is veel informatie over verkeersveiligheid en vergevingsgezinde bermen.
13.Obstakelvrije zone
  • [ link ] ; Hoe ontstaan ze en wat kunnen we eraan doen?, dr. R.J. Davidse e.a.. R-2014-3. Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV, Leidschendam, 2014
  • [ link ] . Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV, Leidschendam, 2013
  • [ link ] , ing. G. Schermers, ir. J.W.H. van Petegem. D-2013-2. Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV, Leidschendam, 2013
  • Onderzoek Verkeersveiligheid op polderwegen; stageverslag, M. van der Kruijt. Gemeente Zuidplas en internationale hogeschool Breda, 2013
  • Diepteonderzoek naar de invloedsfactoren van verkeersongevallen, dr. R.J. Davidse. R-2012-19. Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV, Leidschendam, 2012
  • [ link ] , J.W.H. van Petegem. Afstudeeronderzoek begeleid door SWOV, Witteveen+Bos en TU Delft, 2012
  • [ link ] ; Resultaten van een dieptestudie naar bermongevallen op 60-, 70-, 80- en 100km/uur-wegen, R.J. Davidse (red.). R-2011-24. Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV, Leidschendam, 2011
  • [ link ] , R. J. Davidse, M. J. A. Doumen, K. v. Duivenvoorde, W. J. R. Louwerse. R‐2011‐20. Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV, Leidschendam, 2011
  • [ link ] . Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV, Leidschendam, 2010
CROW-publicaties met informatie over ontwerp: CROW-online kennismodules:
  • Basisinformatie: voor [ link ] – Categorisering van wegen en Basiskenmerken kruispunten en rotondes
  • [ link ] , met onder andere Ontwerpwijzer fietsverkeer en Inspiratieboek snelle fietsroutes
  • [ link ] met onder andere: richtlijn beheer en onderhoud verkeerstekens en richtlijnen voor de bebakening en markering van wegen 2015
  • [ link ] [ link ] , met onder andere kennis over plaatsing, ontwerp, beheer en onderhoud van verkeerslichten
  • [ link ] , met onder andere het Handboek verkeersveiligheid
  • [ link ] , met onder andere het Handboek wegontwerp 2013 en het Handboek veilige inrichting van bermen
14.Botsvriendelijke masten
  • Botsveilige lichtmast biedt veel voordelen. Artikel in Bermwijzer, Nieuwsbrief van het Steunpunt Veilige Inrichting van Bermen, Rijkswaterstaat, jaargang 5 nr. 2, juni 2006
  • TNO test de veiligheid van wegmeubiliar. Artikel in Bermwijzer, Nieuwsbrief van het Steunpunt Veilige Inrichting van Bermen, Rijkswaterstaat, jaargang 5 nr. 2, juni 2006
Meer informatie over botsvriendelijke masten is te vinden bij:
15.Maatregelen Werk in Uitvoering
16.Bermobjecten: bakens, borden, enzovoort
Bewegwijzering en bebordingBebakening en hectometrering
  • [ link ] , CROW-publicatie 207, Ede, CROW, 2015
  • RWS Richtlijn Hectometrering 2015 (onder andere het opstellen van hectometreringsplannen)
  • CROW-online kennismodule [ link ] , met onder andere de RWS Richtlijn Hectometrering
  • CROW-online kennismodule [ link ]
17.Openbare verlichting en verkeersregelinstallaties
  • Richtlijn voor Openbare Verlichting ROVL-2011, Commissie openbare verlichting. Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV), Ede, 2011
  • Aanbevelingen voor de openbare verlichting deel 3: ontwerpen, Commissie openbare verlichting. Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV), Ede, 2010
  • CROW: onder andere het Handboek lichtmasten ( [ link ] ),
  • Licht en ruimte, CROW-publicatie 300, Ede, CROW, 2004 ( [ link ] )
  • Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV)
  • InterGemeentelijk-overleg Openbare Verlichting (IGOV)
  • Kennisbank openbare verlichting (van IGOV)
  • Deel 3: Ontwerpen van de NSVV
  • [ link ] , CROW-publicatie 313, Ede, CROW, 2012
  • [ link ] , CROW-publicatie 269, Ede, CROW, 2009
  • CROW-online kennismodule [ link ]
  • [ link ]
18.Geleideconstructies en geleiding
19. Kabels en leidingen
20. Landschap en bermen
  • [ link ] Van ruimtelijk inpassen naar integraal ontwerp. CROW-publicatie 338. CROW, Ede, 2014
  • Geheugen van het snelweglandschap; Inventarisatie en documentatie van ontwerpvisies en ontwerpconcepten voor de inpassing van snelwegen in Nederland, M. Heesen. In opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, Rijkswaterstaat – Dienst Verkeer en Scheepvaart, 2011
  • Atlas van de snelwegomgeving; Handreiking bij de Structuurvisie voor de Snelwegomgeving, W. Veldhuis,
  • I. Paeßens. In opdracht van Ministerie van VROM, 2009
  • [ link ]
  • CROW-online kennismodule [ link ]
21.Stad, kunst en cultuurhistorie
  • Stromen en Verblijven; Naar een integrale ontwerpvisie op verkeer en openbare ruimte, J. Mensink. Publicatie 724. CROW & nai010 uitgevers, 2013
  • Beelden in de berm; vijf-en-tachtig kunstobjecten vanuit de auto, K. van Munster, P. Post. ANWB, Den Haag, 2003
22.Middeneiland rotonde als visitekaartje
  • Ophef over opgeleukte rotondes, artikel in AD, 27 februari 2014
  • Voorwaarden rotondereclame gemeente Dongen. Gemeente Dongen, 2014
23.Visuele vervuiling

24.Natuurlijk sturen
  • Natuurlijk Sturen in Limburg, dr. W.P. Vlakveld, M.J. Boele, MSc, dr. L.T. Aarts, ing. G. Schermers.
    R-2013-2. Leidschendam, Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV, 2013
  • Schetsboek natuurlijk sturen in Limburg, VMC/Kragten. In opdracht van de provincie Limburg, 2010
  • [ link ]
Voor meer informatie:·
25.Waterafvoer en waterberging +

26.Vervuiling door afstromend wegwater
  • Kader Afstromend wegwater (KAWW). Rijkswaterstaat – Water, Verkeer en Leefomgeving, november 2014
  • Update verontreinigingsbeeld afstromend wegwater, N. van Duijnhoven, J. Klein, D. den Hamer. 12080 38-000. In opdracht van Rijkswaterstaat, Deltares, 2013
  • Zelfreinigende wegberm beschermt grondwater, ir J.J. Steketee msc, ing. R. Wentink, ing. A. Bruins Slot, ing. J.G.H. Pannekoek. Artikel in Land + Water nr. 3, maart 2013
  • Infiltreren beste oplossing voor afstromend wegwater, ir. C. van Muiswinkel, ir. J.W. Berendsen, W. van Grinsven. Artikel in Land + Water nr. 11, november 2010
  • Afstromend wegwater, Commissie Integraal Waterbeheer (CIW). Den Haag, april 2002
  • Handleiding Wegenbouw Ontwerp Hemelwaterafvoer. Rijkswaterstaat – Dienst weg- en waterbouwkunde, 1988
Meer informatie is te vinden op [ link ]
27. Zwerfafval in de berm
  • Inzamel- en beloningsystemen ter vermindering van zwerfafval; drie concepten voor een aanpak, G. Bergsma, J. P. van Soest, B. Potjer, e.a.. In opdracht van Ministerie van VROM en SVM-PACT, Delft, 2001
Meer informatie is te vinden in de CROW-online kennismodule Beeldkwaliteit openbare ruimte en bij:
28.Geluidswerende voorzieningen en luchtgroen
  • Schone lucht; groen en de luchtkwaliteit in de stad, S. Teeuwisse, L. Haxe, A. van Alphen. In opdracht van gemeente Tilburg en gemeente Sittard-Geleen (namens interregpartners), 2013
  • Eindrapport Modellering van het effect van wegbegeleidend luchtgroen op de luchtkwaliteit, P. Vos, S. Janssen, L. Verhees, J. de Wolff, H. Erbrink. 2012/RMA/R/112. In opdracht van gemeente Tilburg, gemeente Maastricht en BELW Advies, april 2012
  • [ link ] ; GCW-2012. CROW-publicatie 298. CROW, Ede, 2012
  • [ link ] CROW-publicatie 218T. CROW, Ede, 2012
  • Odasingel luchtgroen, J. van de Wetering, P. Schildwacht. 2009 -176. In opdracht van de gemeente Sittard, augustus 2010
Meer informatie is te vinden op:
29.Bermen en biomassa
  • Rendabele Bermgras inzamelstructuur; Zo groen als gras…, Royal Haskoning DHV. In opdracht van de provincie Utrecht, november 2013
  • Biomassastromen op regionale schaal; Is er nog hoop voor regionale installaties en wat betekent dat voor de provinciale rol?, W.J. van den berg. In opdracht van het Interprovinciaal Overleg (IPO), maart 2013
  • Eindrapport Project ‘Een weg voor bermgras’, C. Caspers, L. Geisler, J. Kok e.a.. In opdracht van de provincie Utrecht en de Universiteit Utrecht, april 2011
  • Biogas uit bermmaaisel; duurzaam en haalbaar?, P. Ehlert, K. Zwart, J. Spijker. Alterra-rapport 2064, ISSN 1566-7197. In opdracht van de provincie Groningen, Alterra Wageningen UR, Wageningen, 2010
  • Afvoeren van bermmaaisel; een verkenning van de mogelijkheden, T. Wolterbeek, J. Reyntjes. De Vlinderstichting en SenterNovem, Wageningen, 2005
Meer informatie over bermen, biomassa en bio-energie is te vinden op:
30.Groenbeheer
  • Kader Beheer Groenvoorzieningen 2013; Eisen en beheervisie groenbeheer Rijkswaterstaat. Rijkswaterstaat, maart 2013
  • Leidraad Beheer Groenvoorzieningen 2013; wegen – kanalen - rivieren. Rijkswaterstaat, maart 2013
  • Fauna is niet te missen…; Studie naar de impact van het gebruikte onderhoudsmaterieel op fauna langs watergangen, Staro Natuur en Buitengebied. Rapport 10-0140. In opdracht van zes waterschappen, 2012
  • Wegberm biedt hulp tegen ‘bestuivingscrisis’; Maaibeheer voor bloemzoekende insecten, J. Noordijk e.a.. Artikel in Vakblad natuur bos landschap, 2010
  • Lange termijn effecten van maaibeheer in wegbermen, R.J.W. van de Haterd, B. van den Hengel, P.J. Keizer. Artikel in De Levende Natuur, jaargang 110 – nummer 2, 2009
  • Overzicht van de vegetatie langs Rijkswegen, P.J. Keizer. Rijkswaterstaat – Dienst Verkeer en Scheepvaart, oktober 2008
  • De effecten van beheer op wegbermvegetaties; Resultaten van langjarig onderzoek naar vijf maairegimes en naar mantel- en zoombeheer, R.J.W. van de Haterd, S. Vleeming, G. Hoefsloot e.a.. In opdracht van Rijkswaterstaat – Dienst Verkeer en Scheepvaart, december 2007
  • Bermbeheer begint bij goede grond, ir. M.J.G. de Haas, ir. V.R.C. Hensgens. Artikel in Land + Water, nr. 4, april 2006
31. Ecologische bermen
  • Bijen in de berm: Potentiebepaling voor ecologisch beheer van wegbermen van provinciale wegen in Noord-Holland, J.D. Buizer. In opdracht van de provincie Noord-Holland, februari 2014
  • Wegbermen, lanen & parken; toevluchtsoord voor paddenstoelen, J.P. Keizer. Nederlandse Mycologische Vereniging, 2014
  • De Wolden maakt het steeds bonter; Ecologisch bermbeheer in De Wolden. Informatiefolder gemeente De Wolden, 2013 (?)
  • Eindrapportage ecologisch bermbeheer; Waardering van provinciale bermen en een monitoringsplan, D. Blok, P. Lansing, J. van der Linden e.a.. Provincie Noord-Brabant, maart 2011
  • Toeleveranciers merken gevolgen ecologisch onderhoud, R. Mooi. Artikel in Het Waterschap, nr. 2, februari 2009
  • Floraonderzoek 2007 provinciale wegberm Utrecht. De Groene Ruimte BV in opdracht van de provincie Utrecht, januari 2008
  • Evaluatie voorlichtingsproject bermen en oevers; Deel I: gemeenten en natuurvriendelijk beheer, R. Pitlo. De Vlinderstichting, Wageningen, juni 2004
32.Dieren in de berm
  • Bijen in de berm: Potentiebepaling voor ecologisch beheer van wegbermen van provinciale wegen in Noord-Holland, J.D. Buizer. In opdracht van de provincie Noord-Holland, februari 2014
  • Leidraad beheersing eikenprocessierups update 2013, J.J. Fransen. Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en Alterra, 2013
  • Bermbeheer en soortenrijkdom, A. Visser. Artikel in Bijenhouden, september 2012
  • Fauna is niet te missen…; Studie naar de impact van het gebruikte onderhoudsmaterieel op fauna langs watergangen, Staro Natuur en Buitengebied. Rapport 10-0140. In opdracht van zes waterschappen, 2012
  • Ganzen en Zwanen lang snelwegen; Een eerste inventarisatie, M. Liefting, B. Voslamber. SOVON-Notitie 2011-113. In opdracht van Rijkswaterstaat – Dienst Verkeer en Scheepvaart, SOVON Vogelonderzoek Nederland, 2011
  • Juridisch kader in relatie tot eikenprocessierups-problematiek, mr. B.M. Visser, mr. A.V.K. Goudzwaard. Nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA), november 2011
  • Wegberm biedt hulp tegen ‘bestuivingscrisis’; Maaibeheer voor bloemzoekende insecten, J. Noordijk e.a.. Artikel in Vakblad natuur bos landschap, 2010
  • Evaluatie voorlichtingsproject bermen en oevers; Deel I: gemeenten en natuurvriendelijk beheer, R. Pitlo. De Vlinderstichting, Wageningen, juni 2004
  • Hacoberm II; Eindrapport van een haalbaarheidsstudie naar de habitat- en corridorfunctie van wegbermen, M. van Eupen, J.P. Knaapen. Alterra-rapport 024. In opdracht van Rijkswaterstaat – Dienst Weg- en Waterbouwkunde, Wageningen, 2000
Meer informatie over dieren in de berm is te vinden op de website van:
  • SOVON – Vogelonderzoek Nederland (ganzen en zwanen)
  • Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, NVWA, zoekterm eikenprocessierups
  • Groen Kennisnet, zoekterm eikenprocessierupsVlinderstichting
33.Faunavoorzieningen
  • Herpetoduct Elspeetsche Heide: de nieuwe standaard voor herpetofauna?, R. Struijk, S. Jansen, O. van de Veer. Artikel in RAVON 56, jaargang 17, nummer 1, maart 2015
  • Leidraad Faunavoorzieningen bij Infrastructuur. In opdracht van Rijkswaterstaat en ProRail, juni 2013
  • Leidraad Faunavoorzieningen bij Infrastructuur; Bijlagen. In opdracht van Rijkswaterstaat en ProRail, juni 2013
  • Faunavoorzieningen: Functionaliteit, Effectiviteit en Toekomstig onderzoek, R. Haasnoot. MSc stagerapport in opdracht van Rijkswaterstaat – Dienst Verkeer en Scheepvaart, Universiteit Utrecht, 2013
  • Herziening Leidraad Faunavoorzieningen langs wegen; Achtergrondinformatie vlinders, M. Wallis de Vries. De Vlinderstichting in opdracht van Rijkswaterstaat – Dienst Verkeer en Scheepvaart, Wageningen, 2010
  • Richtlijnen voor inspectie en onderhoud van faunavoorzieningen bij wegen, J.B. den Ouden, A.A.G. Piepers. In opdracht van Rijkswaterstaat – Dienst Verkeer en Scheepvaart, juni 2008
Meer informatie over faunavoorzieningen is te vinden op de website van het Meerjarenprogramma Ontsnippering, [ link ] .
Relevante publicaties zijn onder andere ‘Richtlijnen voor inspectie en onderhoud van faunavoorzieningen bij wegen’ en ‘Leidraad Faunavoorzieningen bij Infrastructuur’, beide van Rijkswaterstaat.
[ link ]
34. Flora - invasieve exoten en inheemse plaagsoorten
Voor het maken van deze factsheet is onder andere gebruikgemaakt van de ‘Notitie Plaagsoorten’, geschreven door H. Damen in samenwerking met O. van de Veer in opdracht van de provincie Gelderland (2014).

Meer informatie over invasieve exoten is te vinden op:
35.Wet natuurbescherming
  • [ link ]
  • Gedragscode provinciale infrastructuur; In het kader van de Flora- en faunawet. Opgesteld door BTL Advies in opdracht van Interprovinciaal Overleg (IPO) Vakberaad Beheer en Bouw, 2013
  • Gedragscode provinciale infrastructuur; Verspreidingsgegevens per provincie. Opgesteld door BTL Advies in opdracht van Interprovinciaal Overleg (IPO) Vakberaad Beheer en Bouw, 2013
  • Gedragscode Flora- en faunawet voor Waterschappen. Unie van Waterschappen, 2012
Voor meer informatie zie:
36.Bomen en bermen integraal bezien
  • Verhardingen en bomen: wat te doen tegen wortelopdruk?, ir. C.W. van Iperen. Paper Fietsberaad CROW, 2012
  • Protocol Boomziekten en Bestrijding boomplaaginsecten. Gemeente Deventer, november 2012
  • Insecten op inheemse en uitheemse boomsoorten, L. Moraal. Artikel in Arbor Vitae, 3-21, 2011
  • Aanbevelingen voor de openbare verlichting deel 3: ontwerpen, Commissie openbare verlichting. Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV), Ede, 2010
Meer informatie is te vinden in de [ link ] .
Hierin staat onder andere de [ link ] en de CROW-publicatie [ link ] .

Meer informatie over bomen in relatie tot openbare verlichting staat in:
  • [ link ]
  • Deel 3: Ontwerpen van de Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV).
37.Bermen en beleid
  • Nota Beheerbeleid voor provinciale wegen. Provincie Fryslân, 2014
  • De Wolden maakt het steeds bonter; Ecologisch bermbeheer in De Wolden. Informatiefolder gemeente De Wolden, 2013 (?)
  • Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte; Nederland concurrerend, bereikbaar, leefbaar en veilig. Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Den Haag, maart 2012
  • Samenvatting Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte; Nederland concurrerend, bereikbaar, leefbaar en veilig. Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Den Haag, maart 2012
  • Berm- en greppelbeheerplan gemeente Bronckhorst 2010-2020. Gemeente Bronckhorst, april 2010
  • Gedenktekens voor verkeersslachtoffers in gemeentelijke bermen. Gemeente Voorst, april 2009
  • [ link ] Provincie Zuid-Holland, 2016.
38. Burgerparticipatie
  • Participatie in het groen, Burgers/overheid/ondernemers; Cahier Burgerparticipatie. Branchevereniging VHG & Vereniging Stadswerk Nederland, april 2015
  • De doe-democratie; Kabinetsnota ter stimulering van een vitale samenleving. Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijkrelaties, Den Haag, juni 2013
  • Burger aan zet bij beheer van openbare ruimte, M. Muskee. Artikel in VNG Magazine, oktober 2013
  • Geef ze de (openbare) ruimte; Beleidsnota Openbare Ruimte 2013-2023. Gemeente Nijmegen, december 2012
Meer informatie over burgerparticipatie en burgerinitiatieven is te vinden op de website van:
  • de Rijksoverheid· de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
  • de Koninklijke Nederlandse Heidemaatschappij (KNHM)
39. Aanbesteding en contractvorm
40.Parkeren in de berm
  • Parkeert men in de berm óf….. is het misschien wel een groenstrook?, P. Enkelaar. Artikel in Verkeersknooppunt, nummer 179, mei 2011
  • [ link ] (WVW) en het [ link ] (RVV) vindt u op: [ link ]
  • De standaard-APV vindt u op de site: [ link ]
  • CROW-online kennismodule [ link ]
  • CROW-online kennismodule [ link ]
  • Parkeren in berm is niét langer verboden bij bord E1, E2 en E3. Verdrag van Wenen: parkeerverbod slechts voor de rijbaan en niet voor de berm. Artikel in Verkeersknooppunt, nummer 197, juli/augustus 2016.
41.Wet- en regelgeving