I Praktijkvoorbeelden

Aan de hand van bordentekeningen en een schouwronde na oplevering probeert de provincie ervoor te zorgen dat zo min mogelijk borden en palen worden geplaatst en dat de situatie buiten zo veel mogelijk in overeenstemming is met de letter, de geest en de strekking van de Wegenverkeerswet 1994, het RVV 1990, het BABW en de Uitvoeringsvoorschriften BABW inzake verkeerstekens. De sanering van borden wordt zodoende meegenomen in de trajectaanpak.

De provincie kent enkele grote wegenprojecten waarbij nieuwe infrastructuur wordt aangelegd zoals de N23 en de N201. Voor de bestaande wegen hanteert de provincie de zogenaamde trajectaanpak. Het onderhoud van wegen wordt trajectmatig aangepakt om de overlast voor weggebruikers zo veel mogelijk te beperken. Onderdeel daarvan is een trajectstudie om te kijken welke investeringen (wijzigingen aan de inrichting van de weg) noodzakelijk en mogelijk zijn. Onderhoud en investeringen worden dan bij voorkeur tegelijk uitgevoerd.

Onnodig geplaatste L-borden met rijstrookindeling

• Vaak geven deze borden dezelfde rijstrookindeling weer als ook op de bewegwijzering is aangegeven. Een extra aanduiding met L-borden is dan niet nodig.
• In veel situaties is de rijstrookindeling heel duidelijk en logisch omdat er bijvoorbeeld maar een aankomende rijstrook is die bij de kruising een linksafstrook en een rechtsafstrook erbij krijgt. In dat geval heeft een L-bord met rijsstrookindeling geen meerwaarde.

De combinatie van bord G3 (autoweg) met B1 (voorrangsweg)
Een van de voorwaarden om een weg met bord G3 als autoweg aan te wijzen, is dat de weg een voorrangsweg moet zijn. De inrichting van een autoweg op de kruispunten is dusdanig dat geen enkele twijfel bestaat over wie aan wie voorrang moet verlenen. Bord B1 is dan niet nodig. In het verkeersbesluit wordt de weg wel als voorrangsweg aangewezen, maar de plaatsing van borden B1 blijft achterwege. Op een niet-autoweg wordt B1 wel geplaatst vanwege de verkeersregel “niet parkeren op de rijbaan van een voorrangsweg buiten de kom”.

Borden D3 (verkeerseiland mag aan beide kanten gepasseerd worden)
Dit bord staat regelmatig op de verkeersdruppels bij kruispunten waar het rechts afslaande verkeer een vrije uitvoeger heeft. De gedachte is dan dat het rechtdoor gaande verkeer het eiland links mag passeren en het rechts afslaande verkeer het eiland rechts mag passeren. In dit soort situaties is de weg fysiek ingericht om dit soort verkeersbewegingen te kunnen maken en te ondersteunen. Bord D3 is niet noodzakelijk, wel dient bebakening te worden aangebracht (grijswitte zuil, BB21)

Borden J9 (waarschuwing rotonde)
In de meeste gevallen is op provinciale wegen de figuratie van de rotonde opgenomen in de voorwegwijzer. Borden J9 zijn in dat geval niet noodzakelijk en worden niet geplaatst of juist verwijderd.

Borden J38 (waarschuwing drempel)
In het verleden plaatste de provincie Noord-Holland standaard bij drempels of plateaus bord J38. Sinds de jurisprudentie heeft aangegeven dat deze borden niet noodzakelijk zijn wanneer het gaat om drempels ter ondersteuning van het geldende snelheidsregime (bijvoorbeeld een plateau in een erftoegangsweg binnen de bebouwde kom), worden deze borden bij de trajectaanpak gesaneerd.

Borden A1 (maximumsnelheid)
In het verleden was de provincie zeer terughoudend met het aanduiden van snelheidslimieten. Standaardbeleid was dat wanneer er een algemene snelheidslimiet gold op grond van het RVV 1990, dit niet met borden A1 werd aangeduid. Alleen wanneer sprake was van een overgang van autoweg naar niet-autoweg (buiten de bebouwde kom) werd bord A1/80 km/h aan het begin van de niet-autoweg geplaatst. Een voorwaarde daarbij was dat er weinig verschil was tussen het wegbeeld van de autoweg en dat van de niet-autoweg.
Naar aanleiding van meldingen/klachten/verzoeken van de weggebruiker, de uitkomsten van gebruikersonderzoeken en op aandringen van Provinciale Staten is de provincie wat ruimhartiger borden A1 gaan plaatsen. Sowieso met een sticker op alle hectometerbordjes, maar ook met borden aan het begin van wegvakken.

Borden E1 en E2 parkeerverbod en verbod stil te staan.
Langs provinciale wegen komen vaak parkeerverboden voor die er al heel lang zijn en te maken hebben met recreatie/toerisme, bijvoorbeeld de wegen naar en van de badplaatsen en rond Schiphol. Soms zou door de aanleg van parkeerterreinen, grondwallen, enzovoort overwogen kunnen worden parkeerverboden en dergelijke op te heffen. Deze afweging wordt meegenomen in de trajectaanpak.

Borden zo veel mogelijk combineren (voor zover juridisch toegestaan)
In de eisen en richtlijnen die de provincie meegeeft, is bepaald dat borden zo veel mogelijk moeten worden gecombineerd en zo veel mogelijk op lichtmasten en dergelijke moeten worden aangebracht.

Knelpunten bij sanering
In de huidige uitbestedingspraktijk in het ontwerp en de plaatsing van borden is het houden van toezicht door de provinciale wegbeheerder van cruciaal belang voor de kwaliteit van de verkeersborden.

Het doel van de sanering van verkeersborden in gemeente betreft:

• het verbeteren van de verkeersveiligheid;
• tegengaan rommelige indruk/beeldkwaliteit ;
• kostenbesparing (aanschaf en onderhoud).

Een situatie met Shared Space, dus zonder verkeersborden, is geen uitgangspunt.

Inventarisatie van de verkeersborden in drie groepen:

• bewegwijzering, straatnaamgeving;
• verplichte bebording RVV 1990;
• overige verkeersborden, waarschuwingen.

Opstellen beleidsregels:

• deregulering, beter regelen door minder te regelen.

1. Door de aanwezigheid van andere verkeersborden is dit bord niet nodig. Zo is het niet nodig om een bord ‘verboden te fietsen’ te plaatsen langs een weg met een verplicht vrijliggend fietspad ernaast.
2. Door de infrastructuur is het bord niet nodig. Op 30 en 60 km/h-wegen kan een drempel zijn aangebracht. Daar apart voor waarschuwen is overbodig.
3. Door aanwezige markering is het bord niet nodig (soms zijn haaientanden afdoende, geen opstelborden bij een verkeersregelinstallatie (VRI) met rijbaanindeling door al aanwezige belijning).
4. Het verkeersbord is informatief (zoals een p-route, schoolroute, op 30 en 60 km/h-wegen geen aankondiging van een drempel, die is er te verwachten).
5. Extra aandacht (kruispunt of oversteek) is niet altijd nodig. Bij enkele oversteken wordt extra aandacht gevraagd voor een bepaalde doelgroep die daar oversteekt, zoals wandelaars, fietsers of ruiters.
6. Het onderbord is niet nodig, het hoofdbord blijft wel gehandhaafd, bijvoorbeeld ‘brommen verboden’.
7. Van de mogelijk te saneren borden is een aantal ‘politiek’ geplaatste borden die onder druk van de inwoners, de politiek zelf, of een wijkplatform/leefbaarheidsgroep zijn verschenen. Juist door die politieke borden is de communicatie met inwoners, politiek en wijkplatform/leefbaarheidgroepen belangrijk. Er moet goed onderbouwd worden welke borden weggaan en welke niet. Toch levert dat zeker enige weerstand op bij de inwoners. Daarom moet er vooral ook intern voldoende draagvlak zijn voor deze sanering.
8. Bebording, indien mogelijk, clusteren en bevestigen op al aanwezige (lantaarn)palen.
   

• Bebording via contracten met andere partijen, zoals de VVV.
• Politiek gevoelige borden, toezeggingen of ludieke acties.
• Wettelijk noodzakelijke verkeersborden.

  -	toepassing kan worden aangescherpt.

• Politiek draagvlak, vaststellen van beleidsregels.
• Ambtelijk ook iedereen achter het beleid.
• Niet ‘verslappen’ bij het toepassen van de saneringsregels.

In de binnenstad van Kampen zijn in de loop der jaren veel verkeersborden geplaatst. Hierbij springt vooral de hoeveelheid voetgangerszones- , betaald parkeren- en eenrichtingsverkeerborden in het oog.

Over het algemeen worden verkeersborden nuttig bevonden voor de weggebruikers.

• er zijn echter in de loop van de tijd in Kampen zo veel verkeersborden geplaatst dat de attentiewaarde van de borden terugloopt.
• veel van deze verkeersborden zijn vaak niet eens nodig.
• ten slotte zorgen al die borden ook voor een rommelig straatbeeld en doen zij afbreuk aan het historisch aanzicht van Kampen.

Het doel van de gemeente was om het aantal verkeersborden in de binnenstad met circa 20 procent te saneren.

In de aanpak waren de wetten en de regels die gelden ten aanzien van bebording en het verkeersbeleid van de gemeente Kampen uitgangspunt. Ook is er rekening gehouden met de rol van verkeersborden in de verkeersveiligheid.
Er is een inventarisatie gemaakt en en deze is gevisualiseerd met een bebordingskaart. Omdat daar de meeste winst te behalen viel, is er speciale aandacht besteed aan de bebording bij parkeerautomaten, dubbele bebording, vooraankondiging nadering rotondes, voetgangersbebording en bebording betreffende eenrichtingsituaties. Daarna zijn de kosten in beeld gebracht, waarbij onderscheid is gemaakt in onderhoudskosten en de plaatsingskosten. Vervolgens is de lijst besproken met de politie en de buitendienst. Er is gekozen voor quick wins door juist die verkeersborden op te ruimen die geen consequenties hebben voor het verkeersbesluit. Daarmee wordt een eventuele bezwaarprocedure voorkomen. Tot slot zijn saneringsregels opgesteld.

De saneringsregels betreffen de volgende borden:

1. Bebording omtrent parkeerautomaten.
   Hier blijkt dat veel verwijderd kunnen worden.
2. Dubbele bebording (aan beide zijden van de weg).
3. Bebording bij eenrichtingsverkeer.
4. Bebording rotonde’s.
5. Bebording voetgangerszone.
6. Diverse overige bebording.

In Kampen bestond het idee om alle voetgangersbebording in de binnenstad op te heffen. De politie heeft het voorstel afgewezen in verband met de handhavingsmogelijkheid. Aanvankelijk waren er geen cijfers betreffende de handhaving in de binnenstad bekend. De beeldvorming bij de gemeente (2012) was dat er niet of nauwelijks werd gehandhaafd.

Het resultaat was dat 27 procent aan bebording is opgeruimd en dat daarmee de doelstelling ruimschoots was gehaald.

• verbeteren verkeersveilgheid;
• verbeteren kwaliteit openbare ruimte;
• verminderen en vereenvoudigen van het verkeersbordenareaal.

In 2011 is de gemeente begonnen met een bordensanering voor de gehele gemeente met als leidraad navolgende onderbouwing.

De belangrijkste wijziging in het RVV 1990 is dat niet voor elke denkbare situatie een verkeersregel voorgeschreven hoeft te worden. Met een infrastructurele voorziening wordt doorgaans de verkeersveiligheid en de kwaliteit van de openbare ruimte meer verbeterd dan door juridische voorschriften zoals het plaatsen van verkeersborden. Door terughoudend gebruik van verkeersborden en essentiële verkeersregels serieus na te leven (handhaving), kan de verkeersveiligheid verbeterd worden. Het hanteren van deze uitgangspunten heeft geleid tot een vermindering en vooral vereenvoudigen van de voorschriften (verkeersborden).

De belangrijkste wettelijke kaders voor verkeersbordensanering zijn:

1. Artikel 5 van de Wegenverkeerswet (WVW 1994). Hierin staat dat het verboden is zich zodanig te gedragen dat hierdoor:
   1. Gevaar op de weg wordt veroorzaakt of kan worden veroorzaakt;
   2. Het verkeer op de weg wordt gehinderd of kan worden gehinderd.
2. Paragraaf 1 van de algemene bepalingen uit de BABW ten aanzien van de toepassing van verkeersborden:
   1. Borden worden slechts toegepast indien de inrichting van de weg in overeenstemming is met wat op de afzonderlijke borden is voorgeschreven;
   2. Borden worden niet toegepast indien daarmee een regeling beoogd wordt die overeenkomt met een gedragsregel of een ander verkeersteken. Ook indien het gewenste gedrag voortvloeit uit de weginrichting, blijven borden achterwege;
   3. Verkeersborden die een gevaar aanduiden worden slechts toegepast indien het gevaar voor weggebruikers onvoldoende of niet tijdig waarneembaar is.
3. Paragraaf 2 van de algemene bepaling ten aanzien van toepassing BABW:
   1. Verkeerstekens worden slechts toegepast voor zover dit bepaald en nodig is en nadat vervangende infrastructurele maatregelen zijn overwogen.

• opzet en uitvoering ‘Verkeersbordensystematiek’;
• verkeersbordenareaal digitaliseren;
• verkeersbesluiten documenteren en digitaliseren.

Op basis van de wettelijke kaders en na bespreking met de politie zijn de volgende regels en afspraken gehanteerd voor de bordensanering:

1. Parkeerverboden
   1. Als op de rijbaan een (dubbele) doorgetrokken streep is aangebracht en de rijbaan ernaast te smal is om te parkeren en de doorgang voor een passerend voertuig geblokkeerd wordt, dan mag hierlangs niet geparkeerd worden en worden de parkeerverbodsborden gesaneerd;
   2. Als naast de rijbaan een fietsstrook ligt, dan mag hierlangs niet geparkeerd worden;
   3. Indien de breedte van een rijbaan smaller is dan 5 meter en als, gelet op de inrichting, de parkeerverboden overbodig zijn, dan worden de parkeerverbodsborden verwijderd;
   4. Op een aantal aaneengesloten straten en wegen staat bijna op elke hoek een parkeerverbod. Door een parkeerverbodszone in te stellen voor een bepaald gebied, kunnen alle parkeerverbodsborden binnen deze zone worden verwijderd.
2. Voorrangsborden
   1. Bij voorrangskruispunten moeten driehoekige voorrangsborden geplaatst worden aan een zijde van de rijbaan; alleen als er meerdere rijstroken zijn of als de weg te breed of onoverzichtelijk is, wordt een extra bord geplaatst aan de andere zijde van de weg;
   2. Als afslaand verkeer voorrang moet verlenen aan rechtdoorgaand verkeer op dezelfde weg, worden de voorrangsborden verwijderd. Voor de duidelijkheid wordt dit conflict soms geregeld door markering (haaientanden);
   3. De voorrang voor fietsers worden onder ling alleen bij primaire fietsroutes geregeld. Bij de overige verkeerssituatie wordt de voorrang in principe niet geregeld. Als fietspaden deel uitmaken van de voorrangsweg, wordt voor de fietsers de voorrang geregeld door markering (haaientanden); de verkeersborden worden verwijderd;
   4. Omdat bij uitritconstructies de voorrang al is geregeld door de infrastructuur, worden de voorrangsborden en waarschuwingsborden verwijderd.
3. Voorwaarschuwingsborden
   1. Binnen de bebouwde kom worden in principe geen voorwaarschuwingsborden toegepast, tenzij het karakter van de weg dit noodzakelijk maakt. Als de verkeerssituatie overzichtelijk is, worden voorwaarschuwingsborden verwijderd. Bij scholen blijven de waarschuwingsborden ‘overstekende kinderen’ gehandhaafd.
4. Infrastructurele vormgeving
   1. Als een trottoir duidelijk herkenbaar is, dan wordt het voetgangersverkeersbord verwijderd.
   2. Indien het einde van de straat zichtbaar is, dan wordt het verkeersbord voor een doodlopende weg verwijderd.
   3. Naast een aantal gebiedsontsluitingswegen ligt een duidelijk herkenbaar fietspad waar fietsers gebruik van moeten maken. De geslotenverklaringsborden voor fietsers op de hoofdrijbaan worden verwijderd,
   4. Als fietspaden geschikt zijn voor snorfietsen, dan wordt het rechthoekige fietspadbord vervangen door een rond fietspadbord.
5. Informatieve borden
   1. Op en binnen de bebouwde kom wordt niet aangegeven dat de snelheid 50 km/h is;
   2. Bij in- en uitgang van 30 km/h-gebieden worden in principe borden niet dubbelop geplaatst, of de rijbaanbreedte moet breder zijn dan 5 meter, of de 30 km/h-poort wordt hierdoor duidelijker;
   3. Komende vanaf fietspaden, wordt de aanduiding dat fietsers in een 30 km/h-gebied terecht komen verwijderd. Op bromfietspaden blijven de 30 km/h-zoneborden gehandhaafd. Dit om te voorkomen dat bromfietsers zonder 30 km/h-zonebord op de rijbaan 45 km/h gaan rijden;
   4. Parkeren dient al te geschieden in de parkeervakken. Indien dit ook nog eens op onderborden expliciet wordt aangegeven, worden de onderborden verwijderd.
6. Gesloten verklaring
   1. Als een gesloten verklaring al duidelijk is aangegeven, dan worden verkeersborden met verplichte rijrichting verwijderd.
   2. Door het aanleggen van de rondweg en de komst van de navigatiesystemen rijden vrachtwagens in principe niet meer door een woongebied, tenzij zij hier moeten zijn. De borden met een gesloten verklaring voor vrachtwagens worden zo veel mogelijk verwijderd.
   3. Op een aantal rotondes geldt een gesloten verklaring voor bromfietsers. De gesloten verklaring voor bromfietsers wordt bij sommige rotondes verwijderd omdat het logischer en verkeersveiliger is om over de rotonde te rijden dan via het (brom)fietspad.

Door de invoering van het RVV 1990 is de wetgeving veranderd waardoor voor sommige verkeersmaatregelen nu wel een besluit vereist is, terwijl dit volgens het RVV 1966 niet noodzakelijk was.
In het kader van het programma Duurzaam Veilig zijn de afgelopen jaren infrastructurele aanpassingen gedaan aan het wegennet. Door deze aanpassingen zijn diverse verkeersborden overbodig geworden.
De ambtelijke werkgroep verkeer heeft een positief advies gegeven en gaat akkoord met de voorgestelde maatregelen voor de hierboven genoemde wijken.

• vergroten verkeersveiligheid;
• waarborgen doorstroming verkeer.

• Op grond van artikel 15, eerste lid, van de Wegenverkeerswet 1994 (WVW 1994) moet een verkeersbesluit worden genomen voor de plaatsing of verwijdering van de in artikel 12 van het Besluit administratieve bepalingen inzake het wegverkeer (BABW) genoemde verkeerstekens, alsmede voor onderborden voor zover daarvoor een gebod of verbod ontstaat of wordt gewijzigd.
• Op grond van artikel 18, eerste lid, onder d, van de WVW 1994 is het college van burgemeester en wethouders bevoegd dit verkeersbesluit te nemen.
• Op grond van artikel 21 van het BABW moeten verkeersbesluiten zijn onderbouwd en moet het doel van het besluit worden aangegeven en wordt in ieder geval opgenomen welke van de belangen uit artikel 2 van de WVW 1994 ten grondslag liggen aan het besluit en wordt opgenomen dat verschillende belangen zijn afgewogen.
• Op grond van artikel 24, lid a, van het BABW worden verkeersbesluiten genomen na overleg met de korpschef van het betrokken regionale korps.
• Het verkeersbesluit wordt conform artikel 26 van het BABW bekendgemaakt door publicatie in een of meer plaatselijke dag- of weekbladen. Daarbij wordt in ieder geval aard en plaats van de maatregel aangeduid en moet worden aangegeven of, hoe en wanneer bezwaar en beroep kan worden aangetekend.

• In het BABW is opgenomen dat er terughoudend en zorgvuldig gebruik moet worden gemaakt van het toepassen van verkeerstekens.
• De gemeente wil door het verwijderen van verkeersborden de verkeersveiligheid vergroten en de vrijheid van het verkeer waarborgen.
  
  [ link ]
• Tijdens de inventarisatie is gekeken naar de handhaafbaarheid van geen verboden, het bevorderen van sociaal verkeersgedrag, foute borden, overbodige borden, dubbele boodschappen, de mogelijkheid tot het invoeren van zones, borden vervangen voor markeringen en borden vervangen door verkeerstechnische maatregelen.
• Alle geselecteerde verkeersborden zijn per locatie besproken, waarbij de verschillende belangen zijn afgewogen.
• De geselecteerde verkeersborden zijn opgenomen in het verzameldocument ’Verwijdering verkeersborden’.
• Voor het verwijderen van de verkeersborden waarvoor een verkeersbesluit vereist is en die zijn opgenomen in het bijbehorende verzameldocument, gelden de belangenafwegingen en motiveringen die onder de kop ‘Saneringsregels’ staan.

1. F5, F6: er is gekeken of het noodzakelijk is de voorrang op de in het verzameldocument aangegeven locaties te regelen. De gemeente is van mening dat het verkeer zich hier prima zelf kan regelen. Verkeersdeelnemers worden gedwongen contact met elkaar te maken, waardoor sociaal verkeersgedrag wordt bevorderd.
2. E1: bij deze verkeersborden is de afweging gemaakt of het hinderlijk of gevaarlijk is, wanneer er op deze locaties geparkeerd wordt en of het aannemelijk is dat er op deze locaties geparkeerd wordt.
3. E2: er is afgewogen of het aannemelijk is dat op de aangegeven locaties stilgestaan wordt en of het hinderlijk of gevaarlijk is, wanneer dit toch gebeurt.
4. E8m: op de locaties waar deze verkeersborden staan, kunnen geen auto’s parkeren en heeft de verwijdering geen gevolgen voor de verkeersveiligheid. Het is dus overbodig deze borden te laten staan.
5. B6: de te verwijderen verkeersborden B6 zijn een vooraanduiding of staan in 30 km/h-gebieden. De desbetreffende 30 km/h-wegen zijn nog niet ingericht volgens Duurzaam Veilig. Daarom heeft de gemeente ervoor gekozen de voorrang hier wel te regelen met verkeerstekens.
   Op dit moment is de voorrang geregeld met haaientanden en verkeersborden B6. De gemeente vindt het handhaven van de haaientanden voldoende op deze locaties. Op termijn worden alle 30 km/h-gebieden ingericht volgens Duurzaam Veilig.
6. G7, G7zb, G11, G12, G12a en G12b: hier is gekeken naar de handhaafbaarheid, de feitelijke situatie en verkeersveiligheid. De inrichting van de opgenomen locaties is duidelijk en overzichtelijk, waardoor er naar verwachting geen verkeersonveilige situaties zullen ontstaan, wanneer de verkeersborden verwijderd worden.
7. C1: voor dit verkeersbord is de locatie Molenstraat – Molendwarsstraat opgenomen. In dit geval is het feitelijk al onmogelijk om met een voertuig (uitgezonderd (brom)fiets) door te rijden, vanwege geplaatste paaltjes. Het verkeersbord is daarom overbodig op deze locatie en verwijdering heeft dus geen gevolgen voor de verkeersveiligheid.
8. C2: de aangegeven verkeersborden zijn vooraankondigingen, overbodig of te verwijderen zonder dat er verkeersonveilige situaties ontstaan.
9. D4: er is een locatie (Willem Warnaarlaan – Parklaan) opgenomen waar dit bord staat. De weginrichting is zodanig dat niet aannemelijk is dat het verkeer in een andere richting zal rijden. De verkeersveiligheid komt niet in het geding. Het bord is daarom overbodig.
10. C13: op de aangegeven locaties is gekeken naar de handhaafbaarheid van het verbod en of de verkeersveiligheid in het geding komt, wanneer hier wel bromfietsen, snorfietsen en gehandicaptenvoertuigen mogen rijden. De verkeersveiligheid komt niet in het geding, dus de verkeersborden kunnen verwijderd worden.
11. C17: het is niet te verwachten dat na verwijdering van de borden, op de aangegeven locaties problemen ontstaan. Voertuigen en samenstellingen van voertuigen langer dan de aangegeven 10 meter zullen logischerwijs niet deze route kiezen.
12. C15: bij dit verkeersbord is afgewogen of het handhaafbaar is, op een van de aangegeven locaties (Rijksstraatweg – Spoorwegovergang) en of de feitelijke situatie verkeersonveilige situaties oplevert. Het andere verkeersbord staat op een onlogische, overbodige locatie. Beide verkeersborden kunnen daarom verwijderd worden.

• Akkoord door de politie met de verwijdering van alle daarvoor in het verzameldocument ‘Verwijdering verkeersborden’ opgenomen verkeersborden;
• Het betrokken weggedeelte in beheer is bij de gemeente.