Heeft u vragen? U kunt ons ook bellen op tel: 0318-695315

Plattelandswegen – mooi en veilig
Deze tekst is gepubliceerd op 20-03-19

24 Bermverharding

Bermverharding
Basisinformatie

Functie

De buitenberm is een geïntegreerd onderdeel van met name wegen buiten de bebouwde kom en vormt een geleidelijke overgang tussen de rijbaan en de naaste omgeving.
Bermverharding naast de rijbaan (halfverharde bermen) geeft bermen meer draagkracht, zorgt voor een egaal bermoppervlak en zorgt ervoor dat er een goede grip is tussen het bermoppervlak en de banden van het voertuig. Daarnaast zorgt het voor minder hoogteverschil tussen het wegvak en de berm. Bermverharding is wenselijk op smalle wegen waar het verkeer elkaar net kan passeren, of op de bredere wegen om te zorgen voor een visuele versmalling. Bermverharding kan worden toegepast op plattelandswegen met bermschade.

Uitvoering

Bermverharding kan door middel van het toepassen van een beklinkerde molgoot, zichtbare overrijdbare opsluitbanden, grasbetontegels en/of halfverharding/polymeerverharding. De maatvoeringen van bermverharding voor erftoegangswegen zijn genoemd in het CROW kennisproduct Handboek wegontwerp 2013 – Erftoegangswegen [W24].

Overwegingen

  • Schrikblokken voorkomen geluidhinder bij overrijden grasbetontegels: traditionele grasbetontegels hebben ribbels die geluid produceren als ze op snelheid worden overreden. Door grasbetontegels elke 20 m te onderbreken met een schrikblok wordt overrijden van grasbetontegels op volle snelheid voorkomen.
  • Er zijn typen grasbetontegel die wel ribbels hebben, maar aantoonbaar geen extra geluid produceren (type Meander).
  • Gladde grasbetontegels voorkomen geluidhinder en zijn veiliger/vergevingsgezinder voor tweewielers. Voor de veilige berijdbaarheid door fietsers zijn deze schrikblokken flauw oplopend en niet hoger dan 2-5 cm. Gladde grasbetontegels hebben als nadeel dat er weinig discomfort is en de rijbaan dus breder is geworden. Dit werkt snelheidsverhogend.
  • Een grasdoorgroeitegel langs de verharding is een maatregel die de vergevingsgezindheid verbetert.
  • Sommige grasbetontegels hebben een afgeschuinde kant aan de bermzijde zodat een voertuig zonder sterke stuurcorrectie makkelijker terug op de weg komt mocht er toch een wiel onverhoopt naast belanden.
  • Bewezen snelheidsremming: Een rand met grasstenen blijkt een effectief middel om een weg visueel te versmallen terwijl deze functioneel zijn breedte houdt. Schrikblokken (2-5 cm hoog) om elke 20 m zorgen ervoor dat het gebruik van die strook grasstenen beperkt blijft.
  • Halfverharding: Als vanwege het ontbreken van een goede fundering geen grasbetonstenen kunnen worden toegepast.
  • Beperkte wegbreedte als snelheidsremmer: Als de verwachting is dat verbreding van het dwarsprofiel tot hogere snelheden en meer verkeersonveiligheid leidt, kan verbreding soms beter achterwege worden gelaten. Een beperkte wegbreedte kan dan juist als snelheidsremmer worden benut. In zo’n geval kan bijvoorbeeld wel worden overwogen om bermverharding toe te passen om een wegbreedte te verkrijgen waarbij bermschade wordt voorkomen.
  • Om wegverbreding, met snelheidsverhoging als gevolg, te voorkomen heeft een bermverharding met een groene uitstraling (gras) de voorkeur.
  • Een grasbetontegel vraagt een goede fundering, zodat gewaarborgd blijft dat de tegel goed aansluit op de rijbaanverharding en er geen spleet ontstaat die gevaarlijk is voor tweewielers.

Alternatieven

  • Trechter: een trechter is een plaatselijke versmalling van de dijk- of plattelandsweg. Door tegemoetkomend verkeer elkaar niet tegelijk te laten passeren, heeft deze maatregel een afremmend effect.
  • Redresseerstrook.

Positieve effecten

  • Snelheidsremmend.
  • Bieden van redresseerruimte aan uit de koers geraakte voertuigen.
  • Biedt ruimte voor het bergen van gestrande voertuigen.
  • Minder modder op de weg.

Negatieve effecten

  • Bermverharding kan tot geluidhinder of het opwaaien van stof (bij halfverharding) leiden.
  • Geluidhinder bij onjuiste keuze tegeltype.

Toepassing

Deze maatregel biedt een mogelijke oplossing voor onder andere de volgende problematiek op dijk- en plattelandswegen (zie factsheet De problematiek van smalle dijk- en plattelandswegen [FS02] en Benaderingswijze – Probleemgericht [FS19]):

  • Verkeersonveiligheid, veroorzaakt door grote snelheidsverschillen en verschillen in massa tussen weggebruikers en slecht onderhouden infrastructuur (slecht wegdek of slechte berm).
  • Schade aan berm en wegdek, veroorzaakt door een gebrek aan bermverharding.
Samenhang
Aandachtspunten

  • Beheer
    Bij elk ontwerp dient men zich te realiseren dat de weg en de berm ook beheerd moeten worden. Overleg met de vakdiscipline Beheer en onderhoud is dan ook noodzakelijk. Bij ETW geldt dit extra, omdat het beheer van deze wegen vaak intensief is, onder andere door het ontstaan van berm- en randschade. Ook bomen kunnen beschadigd raken door passeer- of inhaalmanoeuvres.
  • Natuurlijk Sturen
    De inrichting van de berm kan helpen om de weggebruiker alert te houden. Of kan remmend werken op plaatsen waar weggebruikers geneigd zijn te hard te rijden (zie factsheet Natuurlijk sturen [FS17]).
  • Verharding: de bermverharding sluit aan op de verharding van de weg.
  • Beplanting: in de berm is vaak beplanting te vinden. In combinatie met de bermverharding kan dit tot het gewenste effect leiden.
  • Openbaar vervoer: haltes bevinden zich vaak in de berm, hierbij is bermverharding nodig.
  • Breedte en gewichtsbeperking: door het toepassen van bermverharding kan het profiel smaller ogen, maar wel geschikt zijn voor zwaarder vervoer zoals vrachtwagens.
  • Klimaatadaptatie
    In verband met klimaatverandering moet tegenwoordig een uitbreiding van verhard oppervlak gecompenseerd worden met wateroppervlak. Bij een bermverharding is dit dus ook aan de orde. Bermtegels met een groot percentage gaten hebben dan als voordeel dat er toch infiltratie in de bodem kan plaatsvinden.

  • Onzichtbaar
    Het tegenovergestelde van het inbedden van de weg is het wegwerken van de weg in het landschap. Omwonenden kunnen er belang bij hebben om de weg juist niet te zien. De berm kan worden gebruikt om de weg onzichtbaar te maken.
  • Zorg voor een goede aansluiting van het asfalt naar de berm om onveilige situaties te voorkomen.
Voorbeelden

[ link ]

Figuur 24-1. Gladde grasbetontegels met schuine kant aan bermzijde.

[ link ]

Figuur 24-2. Redesseerstrook.

[ link ]

Figuur 24-3. Molgoot en overrijdbare rand (hier samen met stroken ter versmalling van het wegbeeld) [F1]

[ link ]

Figuur 24-4. Grasbetontegels met elke 20 m een schrikblok (2-5 cm hoog) als wegversmalling. De schrikblokken voorkomen dat de bermverharding zonder snelheid af te remmen wordt gebruikt als uitwijkstrook om elkaar te passeren. [F1, F2]

Meer informatie

  • Voor meer informatie zie de Literatuurlijst.
  • Heeft u extra informatie over of voorbeelden bij dit onderwerp?
    Laat het ons weten via de reageerbutton rechtsboven in deze factsheet.